୨୦୨୪ ମସିହାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବାକୁ ଯାଉଥିବା ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନ ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ବିଜେପି ସମ୍ମୁଖରେ ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁର୍ବଳ ବିରୋଧୀ ପକ୍ଷର ଉପସ୍ଥିତି ଅନେକଙ୍କ ମନରେ ଯେଉଁ ହତାଶା ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ, ତାହା ସମ୍ଭବତଃ କ˚ଗ୍ରେସର ପୁନରୁତ୍‌ଥାନ ଉଦ୍ୟମର ପ୍ରାରମ୍ଭ ଦ୍ବାରା କେତେକା˚ଶରେ ଲାଘବ ହୋଇଥିବ। ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଯେ ଏକ ପ୍ରାଣଶକ୍ତି-ଶୂନ୍ୟ କ˚ଗ୍ରେସ ଦଳରେ ଯେଉଁ ଚାରିଟି ଘଟଣା ଅମ୍ଳଜାନ ସଦୃଶ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଛି, ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ ଗତ ବର୍ଷ ରାଜସ୍ଥାନର ଉଦୟପୁର ଠାରେ ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥିବା ଚିନ୍ତନ ଶିବିର, ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ନିର୍ବାଚନ ମାଧୢମରେ ଗାନ୍ଧୀ ପରିବାର ବହିର୍ଭୂତ ଜଣେ ପୁରୁଖା ନେତାଙ୍କୁ ଦଳର ଅଧୢକ୍ଷ ରୂପେ ଲାଭ, ରାହୁଳ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ଏକାଧାରରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ, ଦୀର୍ଘ, ଅୟସସାଧୢ ଅଥଚ ଉତ୍ସାହବର୍ଦ୍ଧକ ‘ଭାରତ ଯୋଡ଼ୋ’ ପଦଯାତ୍ରାର ସଫଳତାପୂର୍ବକ ସ˚ପାଦନ ଏବ˚ ପରିଶେଷରେ ଛତିଶଗଡ଼ର ରାୟପୁର ଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ପ୍ରାୟ ୧୫,୦୦୦ ଆମନ୍ତ୍ରିତ ଦଳୀୟ ନେତାଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ୮୫ତମ ‘ପ୍ଲେନାରି ଅଧିବେଶନ’ର ସଦ୍ୟ ସମାପନ। ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଥାଏ ଯେ ଆସନ୍ତା ନିର୍ବାଚନ ରଣାଙ୍ଗନରେ ଉତ୍ସାହରେ ଭରପୂର ଏକ ସ˚ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ କ˚ଗ୍ରେସ ଦଳର ଆବିର୍ଭାବ ଘଟିବ କି? ଏହାର ଉତ୍ତର ଅନ୍ବେଷଣ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଆଲୋଚନା ଲାଗି ଅବକାଶ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ।

Advertisment

ତେବେ ପ୍ରଥମେ ଏହି ସ˚ଦର୍ଭରେ ‘ପ୍ଲେନାରି ଅଧିବେଶନ’ରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ବାର୍ତ୍ତାକୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରାଯାଉ, ଯହିଁରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିବ କିଭଳି ଭାରତର ଏହି ସର୍ବ-ପୁରାତନ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ହଠାତ୍‌ ତା’ର ନେତୃତ୍ବ ଓ ପଥ ପ୍ରଦର୍ଶକମାନଙ୍କୁ ନୂତନ ଭାବେ ଆବିଷ୍କାର କରି ରୋମା˚ଚିତ। ପ୍ରକାଶ ଥାଉ କି ଏହି ଆବିଷ୍କାର ପ୍ରକରଣର ପ୍ରାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଦଳିତ ସ˚ପ୍ରଦାୟର ଜଣେ ଅଣ-ଗାନ୍ଧୀ ଦଳର ଅଧୢକ୍ଷ ଭାବେ ନିର୍ବାଚିତ ହେବା ଏବ˚ ଦଳର ନେତୃବୃନ୍ଧଙ୍କ ଦ୍ବାରା କୁମାରିକା ଠାରୁ କାଶ୍ମୀର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପଦବ୍ରଜରେ ଅତିକ୍ରମ କରାଯିବା ପରେ। ସେହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ‘ପ୍ଲେନାରି ଅଧିବେଶନ’ରେ କ˚ଗ୍ରେସ ସା˚ସଦ ଅଧୀର ର˚ଜନ ଚୌଧୁରୀ ଏବ˚ ଆଗ ଧାଡ଼ିର ନେତା ରାଜେଶ ଲିଓଥିଆଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଦଳର ଅଧୢକ୍ଷ ମଲ୍ଲିକାର୍ଜୁନ ଖଡ଼ଗେଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଉପଲବ୍‌ଧି ସକାଶେ ପ୍ରଭୂତ ପ୍ରଶ˚ସା କରାଯିବା ସହିତ ସେ ଜଣେ ଦଳିତ ହୋଇଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ‘ଏ ଯୁଗର ଆମ୍ବେଦକର’ ରୂପେ ଅଭିହିତ କରାଯିବା (ଲିଓଥିଆଙ୍କ ଦ୍ବାରା) ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ବ ବହନ କରିଥାଏ, ଯଦିଓ ଖଡ଼ଗେ ସ୍ବୟ˚ ତାଙ୍କ ଦଳିତ ‘ପରିଚିତି’ ସହିତ ତାଙ୍କ ସଫଳତାକୁ ଯୋଡ଼ିବାରେ ଆନନ୍ଦ ପାଇ ନ ଥାଆନ୍ତି ଏବ˚ ସେହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ତାଙ୍କୁ ଏଭଳି ଭାବେ ଆବିଷ୍କାର କରାଯିବା ତାଙ୍କୁ ବିଶେଷ ଆମୋଦିତ କରି ନ ଥିବ!

କିନ୍ତୁ, ଭାରତ ଯୋଡ଼ୋ’ ଯାତ୍ରାର ମହାନାୟକ ରୂପେ ଜଣେ ସ˚ପୂର୍ଣ୍ଣ ନୂତନ ରାହୁଳ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଆବିଷ୍କାର ଯେ ଏହି ଅଧିବେଶନର ସର୍ବାଧିକ ମହତ୍ତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଘଟଣା, ତାହା ଯେ କେହି ସ୍ବୀକାର କରିବେ। ସୁତରାଂ, ଏହି ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଧିବେଶନରେ ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ଆମନ୍ତ୍ରିତ ନେତୃବୃନ୍ଦଙ୍କ ଆବେଗଭରା ଭାଷଣଗୁଡ଼ିକରେ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳିଥିଲା କିଭଳି ଏହି ପଥ-ପ୍ରଦର୍ଶକ(ରାହୁଳ ଗାନ୍ଧୀ)ଙ୍କ ପଦଚିହ୍ନ ଅନୁସରଣ ଦ୍ବାରା ଦଳ ଲାଗି ସାଫଲ୍ୟ ଏବ˚ ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଲାଗି ଏକ ସମର୍ଥ ନେତୃତ୍ବ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ। ଏଭଳି ଆବେଗ ପରିପ୍ରକାଶର ଏକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ହେଲା ତାମିଲନାଡୁର କ˚ଗ୍ରେସ ସା˚ସଦ ଜୋତିିମଣି ସାନିମଲାଇଙ୍କ ବକ୍ତବ୍ୟ, ଯାହା କହିଥିଲା ଯେ ‘ରାହୁଳ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଅଭୟ ହାତ ଧରି ପଦଯାତ୍ରାରେ ଚାଲିବା ଥିଲା ଅନେକ ମହିଳାଙ୍କ ଲାଗି ନାରୀ ସଶକ୍ତୀକରଣର ଏକ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ କ୍ଷଣ।’ କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ ରାହୁଳ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ବକ୍ତବ୍ୟରେ ମଧୢ ଥିଲା ‘ଭାରତ ଆବିଷ୍କାର’ ଓ ‘ଆତ୍ମ-ଆବିଷ୍କାର’ ସମ୍ବଳିତ କେତେକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଏବ˚ ମଲ୍ଲିକାର୍ଜୁନ ଖଡ଼ଗେଙ୍କ ଭାଷଣରେ ଥିଲା ରାହୁଳ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପଦାଙ୍କ ଅନୁସରଣ ସକାଶେ ଦଳ ପ୍ରତି ଉଚ୍ଚାଟ ଆହ୍ବାନ। ମାତ୍ର କହିବା ଅନାବଶ୍ୟକ ଯେ ଏଭଳି ଆବେଗାତିଶଯ୍ୟକୁ ଅତିକ୍ରମ କରି ‘ଭାରତ ଯୋଡ଼ୋ’ ଯାତ୍ରା ଦ୍ବାରା ଦଳ ଲାଭ କରିଥିବା ଜନାଦୃତିକୁ କିଭଳି ନିର୍ବାଚନୀ ସଫଳତାରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ କରାଯାଇପାରିବ, ତାହା ଦଳୀୟ ନେତାଙ୍କ ମାନସ ମନ୍ଥନ ଏବ˚ ଚିନ୍ତନର କେନ୍ଦ୍ର ହେବା ଉଚିତ।

ତେବେ, ଏଭଳି ବିରଳ ଚିନ୍ତନର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ଦେକିବାକୁ ମିଳିଥିଲା ବରିଷ୍ଠ ନେତା ଶଶି ଥରୁରଙ୍କ ଭାଷଣରେ, ଯାହା କ˚ଗ୍ରେସ ଆଗରେ ଏକ ଦର୍ପଣ ତୋଳି ଧରିବା ସଦୃଶ ଥିଲା ବୋଲି କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତିି ହେବନାହିଁ। କ˚ଗ୍ରେସର ମୌଳିକ ନୀତି ଓ ଆଦର୍ଶକୁ ଅନୁସରଣ କରିବାରେ କ୍ରମେ ଦଳ କିଭଳି ସାହସ ହରାଇ ବସୁଛି, ତାହାକୁ ଇଙ୍ଗିତ କରି ଥରୁର କହିଥିଲେ ଯେ ‘ବିଲକିସ ବାନୋ’, ଆତ୍ମ ଘୋଷିତ ଗୋ-ରକ୍ଷକଙ୍କ ଦ୍ବାରା ସ˚ଖ୍ୟାଲଘୁ ମୁସଲିମମାନଙ୍କ ଉପରେ ହେଉଥିବା ଘାତକ ହି˚ସାଚରଣ, କେତେକ ଚର୍ଚ୍ଚ ଉପରେ ହୋଇଥିବା ଆକ୍ରମଣ ଅଥବା ବୁଲଡୋଜର ଦ୍ବାରା ମୁସଲିମ ସ˚ପ୍ରଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ଘର ଭଙ୍ଗା ଭଳି ଘଟଣାରେ ଦଳ ନିରବଦ୍ରଷ୍ଟାରେ ପରିଣତ ହେବା କ˚ଗ୍ରେସର ପାର˚ପରିକ ସମର୍ଥକଙ୍କ ମଧୢରେ ସ˚ଶୟ ଓ ସନ୍ଦେହ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି।

ଏହି ସ୍ତମ୍ଭର ପାଠକ-ପାଠିକାମାନଙ୍କ ସ୍ମରଣରେ ଥିବ ଯେ ବିଜେପିର ଅଭ୍ୟୁଦୟ ଓ ଅପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଲୋକପ୍ରିୟତା ପରେ ହଠାତ୍‌ ବୈଚାରିକ ଦୋ-ଛକିରେ ଛିଡ଼ା କ˚ଗ୍ରେସ କିଭଳି ଏକ କୋମଳ ହିନ୍ଦୁବାଦୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାର ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲା, ଯହିଁରେ ରାହୁଳ ଗାନ୍ଧୀ ନିଜକୁ ଜଣେ ଉପବୀତଧାରୀ ଶିବଭକ୍ତ ରୂପେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ, ଏହା ଦ୍ବାରା ଅସ˚ଖ୍ୟ କ˚ଗ୍ରେସ ସମର୍ଥକଙ୍କ ମନରେ ସ˚ଶୟ ଓ ସନ୍ଦେହ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା, ଯାହା କ୍ରମେ ଶଶି ଥରୁରଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣିତ ନିରବଦ୍ରଷ୍ଟା ତୁଲ୍ୟ ଉଦାସୀନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଫଳରେ ଅଧିକ ଘନୀଭୂତ ହୋଇଛି। ସେମିତି ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରୁ ଆମନ୍ତ୍ରିତ ନେତା ଶଙ୍କରଙ୍କ ଗଭୀର ମର୍ମଦାହର କାରଣ ଥିଲା ସେଠାକାର କ˚ଗ୍ରେସ କର୍ମୀମାନଙ୍କୁ ଦଳର ଶୀର୍ଷ ନେତୃତ୍ବ ଦ୍ବାରା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଉଥିବା ଚରମ ଉପେକ୍ଷା। ପ୍ରକାଶ ଥାଉ କି ପ୍ରଥମରୁ ବାମପନ୍ଥୀ ଦଳ ଏବ˚ ବର୍ତ୍ତମାନ ‘ତୃଣମୂଳ କ˚ଗ୍ରେସ’ ବିରୋଧରେ ସ˚ଘର୍ଷରତ ଥିବା ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ରାଜ୍ୟ କ˚ଗ୍ରେସର କର୍ମୀମାନେ ତୀବ୍ର ହତାଶାବୋଧର ଶିକାର ହୁଅନ୍ତି, ଯେତେବେଳେ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟରେ କ୍ଷମତା ହାସଲ ଲାଗି କ˚ଗ୍ରେସର ଶୀର୍ଷ ନେତୃତ୍ବ ଏହି ସବୁ ବିରୋଧୀ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ମେଣ୍ଟ କରିବା ସକାଶେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଅନ୍ତି, ଯେମିତି ସ˚ପ୍ରତି ତ୍ରିପୁରା ନିର୍ବାଚନ ବେଳେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି। କିନ୍ତୁ ଶଙ୍କରଙ୍କ ଏହି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ବୟାନ ମଧ୍ୟରେ ତାଙ୍କୁ ଦୁଇ ଥର ତାହା ବନ୍ଦ ରଖିବା ଲାଗି ଶୀର୍ଷ ନେତୃତ୍ବ ପକ୍ଷରୁ ଇଙ୍ଗିତ ମିଳିଥିଲା। ତେଣୁ ପ୍ରଶ୍ନ ହେଲା, ଆବେଗାତିଶଯ୍ୟର ବାତାବରଣରେ ଏଭଳି ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ବଳ୍ପ ଆତ୍ମ-ସଚେତନତାର ସ୍ବର ଶୀର୍ଷ ନେତୃତ୍ବର କର୍ଣ୍ଣ କୁହରରେ ପ୍ରବେଶ କରିପାରିବ କି?

ଏ ନେଇ ସମସ୍ତେ ଅବଗତ ଯେ ଏକ ଗୁରୁତର ଜାଲିଆତି ମାମଲାରେ ଗୌତମ ଆଦାନୀଙ୍କ ସଂପୃକ୍ତିର ଅଭିଯୋଗ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଆଦାନୀଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ବିବାଦାସ୍ପଦ ବନ୍ଧୁତାକୁ କ˚ଗ୍ରେସ ଏକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ପରିଣତ କରିବାରେ ଉଦ୍ୟମରତ। ଏହାର ଅଭାସ ମିଳିଥିଲା ସ˚ସଦର ବଜେଟ୍‌ ଅଧିବେଶନରେ ଏବ˚ ଏବେ ମିଳିଛି ସଦ୍ୟ ସମାପ୍ତ ‘ପ୍ଲେନାରି ଅଧିବେଶନ’ରେ, ଯେଉଁଠି ରାହୁଳ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପ୍ରଦତ୍ତ ଭାଷଣରେ ଏହା ଏକ ମୁଖ୍ୟ ସ˚ଦର୍ଭ ଥିଲା। କିନ୍ତୁ, କ˚ଗ୍ରେସର ଦଳୀୟ ସ˚ସ୍କାର ନେଇ ଉଦୟପୁରର ଚିନ୍ତନ ଶିବିରରେ ଗୃହୀତ ପ୍ରସ୍ତାବ ଯେମିତିକି ‘ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଗୋଟିଏ ପଦ’ ବା ‘ଗୋଟିଏ ପରିବାର ଗୋଟିଏ ଟିକେଟ୍‌’ ଭଳି ସ˚ଦର୍ଭ ‘ପ୍ଲେନାରି ଅଧିବେଶନ’ର ଆଲୋଚନାରେ ସ୍ଥାନ ପାଇ ନ ଥିଲା।

ସେହିଭଳି ‘ଜି-୨୩’ (ତେଇଶ ଜଣିଆ ଗୋଷ୍ଠୀ) ରୂପେ ଅପଖ୍ୟାତ ପୁରୁଖା ବିଦ୍ରୋହୀ ନେତାମାନଙ୍କ ଯେଉଁ ଚିଠି ପରେ ଯାଇ କ˚ଗ୍ରେସରେ ଏକ କୁଣ୍ଠାପୂର୍ଣ୍ଣ ସ˚ସ୍କାରମୁଖୀ ଅଭିଯାନର ଅୟମାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ସେହି ଚିଠିରେ ସ୍ଥାନିତ ଏକ ପ୍ରସ୍ତାବ ଥିଲା ‘କ˚ଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟି’ର ସଦସ୍ୟତା ସକାଶେ ମନୋନୟନ ପରିବର୍ତ୍ତେ ନିର୍ବାଚନ ହେବା ଉଚିତ। ତାହା ମଧୢ ଏହି ଅଧିବେଶନରେ ଅଗ୍ରାହ୍ୟ ହୋଇଯାଇଥିଲା; କାରଣ ସଂଖ୍ୟାଧିକ ମତ ଥିଲା ଏୟା ଯେ ଏଭଳି ନିର୍ବାଚନ ଦଳୀୟ ନେତାଙ୍କ ମଧୢରେ ପାରସ୍ପରିକ ବିରୋଧ ଓ ଅସୂୟା ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ! ସୁତରା˚ ପରିଶେଷରେ ଯାହା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି, ତାହା ହେଲା, ସମସ୍ତ ପ୍ରାସାଧନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସତ୍ତ୍ବେ ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ ଗାନ୍ଧୀ-ପରିବାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ ଏକ କ˚ଗ୍ରେସକୁ ଆଗାମୀ ନିର୍ବାଚନ ସମୟରେ ପୁନର୍ବାର ଦେଖିବାକୁ ମିଳିବ, ଯହିଁରେ ତୋଷାମଦ ଓ ଚାଟୁକାରୀ ପୂର୍ବ ଭଳି ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବଜାୟ ରଖିବେ। ଗାନ୍ଧୀ ପରିବାର ଦ୍ବାରା ସମର୍ଥିତ ପ୍ରାର୍ଥୀ ମଲ୍ଲିକାର୍ଜୁନ ଖଡ଼ଗେଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଅଧୢକ୍ଷ ପଦ ସକାଶେ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦ୍ବିତା କରିବାର ଦୁଃସାହସ ଦେଖାଇ ଦଳ ଲାଗି ବିବେକର ସ୍ବର ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ବହନ କରୁଥିବା ଶଶି ଥରୁର ଇତିମଧୢରେ ଦଳ ସକାଶେ ଅପାଂକ୍ତେୟ। ସେହିଭଳି ଏହି ଅଧିବେଶନରେ ଶୀର୍ଷ ନେତାମାନଙ୍କ ଗହଣରୁ ଏକ ଭାରି ହୃଦୟରେ ଶଙ୍କର ମଧ୍ୟ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିବେ!