ଋଷି ଉଦ୍ଦାଳକଙ୍କ ପୁତ୍ର ଶ୍ବେତକେତୁ ଗୁରୁ ଗୃହରୁ ଘରକୁ ଫେରିଲେ। ପିତା ତାଙ୍କୁ ସ୍ବାଗତ କରୁ କରୁ ପଚାରିଲେ- କ’ଣ ଜାଣି ଫେରିଛ?
ଶ୍ବେତକେତୁ କହିଲେ- ସବୁ କିଛି ଜାଣି ଫେରିଛି। ଭାଷା, ଦର୍ଶନ, ତର୍କ, ବ୍ୟାକରଣ, ସ୍ମୃତି, ଶ୍ରୁତି, ବେଦ, ଉପନିଷଦ୍‌, ଭୂଗୋଳ, ଜ୍ୟୋ‌ତିଷ ସବୁ କିଛି!
ଉଦ୍ଦାଳକ କହିଲେ- ସବୁ କିଛି? ତାହାର ଅର୍ଥ ତୁ ସେଇ ଗୋଟାକୁ ଜାଣି ନାହୁଁ?
ଶ୍ବେତକେତୁ ଚମକି ପଡ଼ିଲେ। ଉଦ୍ଦାଳକ ଥିଲେ ବିରଳ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ। ତାଙ୍କ କଥା ଗୁରୁତ୍ବହୀନ ହୋଇ ନ ପାରେ!
ଶ୍ବେତକେତୁ ପଚାରିଲେ- କେଉଁ ଗୋଟାକ?
ଉଦ୍ଦାଳକ କହିଲେ- ଯେଉଁ ଗୋଟିକୁ ଜାଣି ଫେରିଥିଲେ ତୁ ସବୁ ଜାଣି ଫେରିଛୁ ବୋଲି କହିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ନ ଥାଆନ୍ତା। ତୁ କେବଳ କହିଥାଆନ୍ତୁ ସେହି ଗୋଟାକୁ ଜାଣି ଫେରିଛି, ଯାହାକୁ ଜାଣିବାର ଅର୍ଥ ସବୁ କିଛି ଜାଣିବା।
ଶ୍ବେତକେତୁ ନିରବରେ ଛିଡ଼ା ହେଲେ। ସେ କହିଲେ- ଗୁରୁମାନେ ମୋତେ କେବେ ହେଲେ ସେହି ଗୋଟାକୁ ଜାଣିବା କଥା କହି ନାହାନ୍ତି। ସେ ପ୍ରଶ୍ନ ହିଁ ଉଠିନାହିଁ। ସେମାନେ ମୋତେ ଯାହା ଯାହା ଜାଣିବାକୁ କହିଛନ୍ତି ତାହା ମୁଁ ଜାଣି ଫେରିଛି।
ଉଦ୍ଦାଳକ କହିଲେ- ତେବେ ତୁ ପୁଣି ବାହୁଡ଼ି ଯାଆ। ଗୁରୁଙ୍କୁ କହିବୁ ଯେ ପିତା ଫେରାଇ ଦେଲେ ଓ କହିଲେ- ସେଇ ଗୋଟିଏ ଜ୍ଞାନ ଦିଅନ୍ତୁ, ଯାହା ଜାଣିଲେ ସବୁ କିଛି ଆପଣା ଛାଏଁ ଜାଣି ହୋଇଯାଏ।
ଶ୍ବେତକେତୁ ଆଶ୍ରମକୁ ଫେରିଲେ। ଏବେ ଆଶ୍ରମରେ ରହି ସାଧନା କରୁଥିବା ବେଳେ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନର ରହସ୍ୟ ଭେଦ କରି ରୋମାଂଚିତ ହେଉଥିଲେ।