ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଚୀନ୍‌ ତିବ୍ବତର ୟାର୍ଲୁଙ୍ଗ ସାଙ୍ଗପୋ ଉପରେ ନିର୍ମାଣ କରୁଥିବା ବିଶ୍ୱର ସର୍ବବୃହତ୍ ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ ଡ୍ୟାମ୍ ଭାରତୀୟ ସୀମାଠାରୁ ମାତ୍ର ୫୦ କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ। ୧୩୭ ବିଲିୟନ ଡଲାରର ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପରୁ ୬୦,୦୦୦ ମେଗାୱାଟ୍ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନ ହେବ। ତେବେ ଏହି ବିଶାଳ ପ୍ରକଳ୍ପ ଏବେ ବି ଗୋପନ ରହିଛି। ଭାରତର ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର କୁହାଯାଉଥିବା ସାଙ୍ଗପୋର ଗ୍ରେଟ୍ ବେଣ୍ଡ୍ ନିକଟରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏହି ଡ୍ୟାମ୍‌ ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶ ସୀମା ନିକଟରେ ବିପଦର ଘଣ୍ଟି ବଜାଇଛି। ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ପେମା ଖାଣ୍ଡୁ ଚଳିତ ସପ୍ତାହରେ ଏହାକୁ ଏକ ‘ଟିକିଂ ୱାଟର ବମ୍’ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିବା ସହ ଭାରତ ଓ ବାଂଲାଦେଶର ତଳିଆ ଅଞ୍ଚଳ ଓ ସେମାନଙ୍କ ପରିବେଶକୁ ନଷ୍ଟ କରିବାର ସମ୍ଭାବନା ବିଷୟରେ ଚେତାବନୀ ଦେଇଛନ୍ତି।
୨୦୨୪ରେ ମେଡୋଗ୍ କାଉଣ୍ଟିରେ ଡ୍ୟାମ୍ ଅନୁମୋଦନ ନେଇ ଖବର ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବେଜିଂ ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପକୁ ଗୋପନ ରଖିଛି। ଏହାକୁ ନେଇ ଆଞ୍ଚଳିକ ଉତ୍ତେଜନା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶ ପାଇଁ ଏହି ଡ୍ୟାମ୍ ବଡ଼ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିବ, କାରଣ ହଠାତ୍ ଜଳ ଛାଡିବା ଦ୍ୱାରା ସିଆଙ୍ଗ ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀରେ ବନ୍ୟା ଆସିପାରେ ଏବଂ ସୀମିତ ପ୍ରବାହ ଜଳ ଉପଲବ୍ଧତାକୁ ଗୁରୁତର ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ। ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଜଳ ଚୁକ୍ତିରେ ସ୍ୱାକ୍ଷର କରିବାକୁ ଚୀନ୍ ମନା କରିବା ସହିତ ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପର ଗୋପନୀୟ ପ୍ରକୃତି ଏହାର ପରିବେଶ ଓ ଭୂ-ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତାକୁ ଆହୁରି ଗଭୀର କରିଛି।
କେତେକ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଛନ୍ତି ଯେ, ଚୀନ୍ ନଦୀକୁ ଅସ୍ତ୍ର କରିବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି। ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନ ସହ ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତି (ଆଇଡବ୍ଲ୍ୟୁଟି)କୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିଥିବା ବେଳେ କିଛି ଚୀନ୍ ଓ ପାକିସ୍ତାନୀ ନେତା ଭାରତକୁ ଚେତାବନୀ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି ଯେ ୟାର୍ଲୁଙ୍ଗ ସାଙ୍ଗପୋ-ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବେଜିଂ ଅନୁରୂପ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇପାରେ। ଖାଣ୍ଡୁ ଚେତାବନୀ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ଯଦି ଚୀନ୍ ହଠାତ୍ ପାଣି ଛାଡ଼େ, ତେବେ ଆମର ସମଗ୍ର ସିଆଙ୍ଗ ବେଲ୍ଟ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯିବ, ଯାହା ଆଦି ଜନଜାତି ଓ ଅନ୍ୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ବିପଦରେ ପକାଇବ ଏବଂ ସମ୍ପତ୍ତି, ଜମି ଓ ମାନବ ଜୀବନକୁ ଭୟଙ୍କର କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇବ। ଉପର ତଟବର୍ତ୍ତୀ ଦେଶ ଭାବେ ଚୀନ୍ ନିଜ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଥିବା ଅଞ୍ଚଳରେ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ଭଳି ନଦୀର ପ୍ରବାହ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରଖିଛି। ଏହାଦ୍ୱାରା ଏହା ଏକତରଫା ଭାବରେ ଜଳକୁ ଡାଇଭର୍ଟ କରିପାରେ କିମ୍ବା ଡ୍ୟାମ୍ ନିର୍ମାଣ କରି ଅଟକାଇପାରେ, ଯାହା ଭାରତ ଓ ବାଂଲାଦେଶ ପରି ନିମ୍ନ ତଟବର୍ତ୍ତୀ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଗମ୍ଭୀର ପରିବେଶ ଓ ସୁରକ୍ଷା ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ। ସିଆଙ୍ଗ ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀରେ ଜଳ ପ୍ରବାହ ହ୍ରାସ ପାଇଲେ ଭାରତର ଉତ୍ତରପୂର୍ବ ଅଞ୍ଚଳ ଓ ବାଂଲାଦେଶରେ କୃଷି, ମତ୍ସ୍ୟଚାଷ ଓ ଜୀବିକା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇପାରେ। ଚୀନ୍‌ରେ ଅବସ୍ଥାପିତ ଭାରତର ପୂର୍ବତନ ରାଷ୍ଟ୍ରଦୂତ ଅଶୋକ କାନ୍ତ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଚୀନ୍‌ର ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ଡ୍ୟାମ୍ ପ୍ରକଳ୍ପ ଉପରେ ଭାରତ ଦୃଢ଼ ଆପତ୍ତି ଉଠାଇବା ଉଚିତ, କାରଣ  ଚୀନ୍ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀର ଜଳ ଅବରୋଧ କରି ଏହାକୁ ଭାରତ ବିରୋଧରେ ଅସ୍ତ୍ର କରିପାରିବ।