ବଦଳିବ ଅଦାଲତର ଭାଷା : ଏଣିକି ରାୟରେ ରହିବନି ‘ଦେହଜୀବୀ’, ‘ଅବିବାହିତ ମା’ ଓ ‘ବ୍ୟଭିଚାରିଣୀ’ ଭଳି ଶବ୍ଦ
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଅଦାଲତର ରାୟରେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଆସିଥିବା କେତେକ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ରୋକ୍ ଲାଗିବ। ଅଦାଲତରେ ଅଜାଣତରେ ଲିଙ୍ଗଗତ ଭେଦଭାବକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ ନ କରିବା ପାଇଁ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ କରିବା ଲାଗି ସୁପ୍ରିମ୍କୋର୍ଟ ପକ୍ଷରୁ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଛି ‘ହ୍ୟାଣ୍ଡବୁକ୍ ଅନ୍ କମ୍ବ୍ୟାଟିଂ ଜେଣ୍ଡର ଷ୍ଟିରିଓଟାଇପ୍ସ’। ମହିଳାମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ବ୍ୟବହାର ହେଉଥିବା ‘ପ୍ରଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍’, ‘ହୁକର’, ‘ମିଷ୍ଟ୍ରେସ୍’, ‘ସ୍ଲୁଟ୍’ … ପରି ପ୍ରାୟ ୪୦ଟି ଶବ୍ଦକୁ ବାଦ୍ ଦେବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଇଛି । ଏଥିସହ ଅନେକ ପ୍ରଚଳିତ ଶବ୍ଦକୁ ବଦଳାଇ ନୂଆ ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ପ୍ରଣୟନ ହୋଇଛି।
ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଜଷ୍ଟିସ୍ ଡିୱାଇ ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡ଼ ଆଜି ‘ହ୍ୟାଣ୍ଡବୁକ୍ ଅନ୍ କମ୍ବ୍ୟାଟିଂ ଜେଣ୍ଡର ଷ୍ଟିରିଓଟାଇପ୍ସ’ର ଶୁଭାରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି। ଅତୀତର ଅଦାଲତ ରାୟରେ ବ୍ୟବହୃତ କଠୋର ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ଦର୍ଶାଇ ସେ କହିଛନ୍ତି, ଏହି ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ଅନୁପଯୁକ୍ତ ଏବଂ ଅଦାଲତର ରାୟରେ ମହିଳାଙ୍କ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି। ଏହି ପୁସ୍ତକର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସେହି ରାୟଗୁଡ଼ିକୁ ସମାଲୋଚନା କରିବା କିମ୍ବା ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ସନ୍ଦେହ କରିବା ନୁହେଁ। ଏହା କେବଳ ଲିଙ୍ଗଗତ ଧାରଣାକୁ କିପରି ଅଜାଣତରେ ବଜାୟ ରଖାଯାଇଥାଏ ତାହା ଦର୍ଶାଇବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ।
ନ୍ୟାୟିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାରେ ପ୍ରଚଳିତ ଢ଼ାଞ୍ଚା କିପରି ପ୍ରଭାବ ପକାଇପାରେ ତାହା ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ପୁସ୍ତକରେ କୁହାଯାଇଛି, ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପରି ଜଣେ ବିଚାରପତି ମଧ୍ୟ ଅଜାଣତରେ ଧାରଣାର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ଯଦି ଜଣେ ବିଚାରପତି ମାମଲାର ବିଚାର କରିବା ସମୟରେ କିମ୍ବା ରାୟ ଲେଖିବା ସମୟରେ ବ୍ୟକ୍ତି କିମ୍ବା ଗୋଷ୍ଠୀ ବିଷୟରେ ପୂର୍ବଧାରଣା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି, ତେବେ ଏହାର କ୍ଷତି ବହୁତ ଅଧିକ ହୋଇପାରେ।
ଏପରିକି ଯେତେବେଳେ ବିଚାରପତିମାନେ ଆଇନଗତ ଭାବେ ସଠିକ୍ ଫଳାଫଳରେ ପହଞ୍ଚନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ଲିଙ୍ଗଗତ ଧାରଣାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଥିବା ଯୁକ୍ତି ବା ଭାଷାର ବ୍ୟବହାର ଅଦାଲତ ସମ୍ମୁଖରେ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ଅନନ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ, ସ୍ୱାଧୀନତା ଏବଂ ମର୍ଯ୍ୟାଦାକୁ କ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ କରିଥାଏ ବୋଲି ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି କହିଛନ୍ତି।
ପ୍ରଚଳିତ ବିକଳ୍ପ ତାଲିକାରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଅଦାଲତର ରାୟରେ ‘ଫାଗଟ’ କିମ୍ବା ‘ପତିତ ମହିଳା’ କିମ୍ବା ‘ହର୍ଲୋଟ ଭଳି ଶବ୍ଦକୁ ହଟାଇବା ଆବଶ୍ୟକ। ବରଂ ଏକ୍ଷେତ୍ରରେ, ବିଚାରପତିମାନେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଯୌନ ଆଭିମୁଖ୍ୟକୁ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବା ଉଚିତ୍- ସମଲିଙ୍ଗୀ କିମ୍ବା ଦ୍ୱିଲିଙ୍ଗୀ, ମହିଳାଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଏବଂ ‘ପତିତ ମହିଳା’ ଏବଂ ‘ହର୍ଲୋଟ’ ଭଳି ଶବ୍ଦ ଠାରୁ ଦୂରେଇ ରହିବା ଉଚିତ୍।
ସେହିଭଳି ‘କର୍ତ୍ତବ୍ୟନିଷ୍ଠ ପତ୍ନୀ’ ଓ ‘ଆଜ୍ଞାବାନ ପତ୍ନୀ’ ଭଳି ଶବ୍ଦରୁ ଦୂରେଇ ରହିବା ଉଚିତ ବୋଲି ହ୍ୟାଣ୍ଡବୁକ୍ରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି। ଯୌନ ନିର୍ଯାତନା କିମ୍ବା ଦୁଷ୍କର୍ମ ମାମଲାରେ ‘ରାଭିସଡ୍’ ଭଳି ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାରକୁ ମଧ୍ୟ ହ୍ୟାଣ୍ଡବୁକ୍ରେ ଲାଲ୍ ପତାକା ଦେଖାଯାଇଛି।
ମହିଳାମାନେ ଅତ୍ୟଧିକ ଭାବପ୍ରବଣ ଏବଂ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ହେବା, ଅବିବାହିତ ମହିଳାମାନେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାରେ ଅସମର୍ଥ ହେବା ଏବଂ ସମସ୍ତ ମହିଳା ସନ୍ତାନ ଜନ୍ମ କରିବାକୁ ଚାହୁଥିବା ଭଳି ମହିଳାଙ୍କ ସହ ଜଡ଼ିତ ଅନେକ ଧାରଣାକୁ ମଧ୍ୟ ଏହି ହ୍ୟାଣ୍ଡବୁକ୍ରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି।
ସୁପ୍ରିମ୍କୋର୍ଟ ୱେବସାଇଟରେ ଅପଲୋଡ୍ ହୋଇଥିବା ଏହି ହ୍ୟାଣ୍ଡବୁକରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ, ଭାରତୀୟ ନ୍ୟାୟପାଳିକାକୁ ସେମାନଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ମହିଳାଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଷ୍ଟେରିଓଟାଇପ୍ ଏବଂ ଷ୍ଟେରିଓଟାଇପ୍-କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଭାଷାର ବ୍ୟବହାରକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ଏବଂ ହ୍ରାସ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ଏହି ଶବ୍ଦକୋଷର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ।