ମଙ୍ଗଳାଯୋଡ଼ିରେ ପ୍ରବାସୀ ବିହଙ୍ଗ ଅତିଥି

ଶୀତଦିନିଆ ସକାଳ, ଯେଉଁ ସମୟରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ କୁହୁଡି ଏବଂ ଥଣ୍ଡା ପବନରେ ଆଚ୍ଛାଦିତ ହୋଇଥାଏ, ଏକ ଶାନ୍ତ ପରିବେଶରେ ଡଙ୍ଗାରେ ବସି ପକ୍ଷୀ ଦେଖିବାର ମଜା ହିଁ ନିଆରା। ଏମିତି ସୁନ୍ଦର ପରିବେଶର ମଜା ଆପଣଙ୍କୁ ମଙ୍ଗଳାଯୋଡ଼ିରେ ମିଳିବ। ଚିଲିକା ହ୍ରଦର ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଭାଗରେ ଅବସ୍ଥିତ ମଙ୍ଗଳାଯୋଡ଼ି ପକ୍ଷୀପ୍ରେମୀଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ୱର୍ଗ। ପାଖାପାଖି ୬୦ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଜଳାଶୟ, ରିଡ୍ ବେଡ୍ ଏବଂ ଖୋଲା ପାଣିର କିଛି ଅଂଶ ଏହି ବାସସ୍ଥଳୀକୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ। ଏହା ସହିତ ଧଳା ଓ ଗୋଲାପୀ ରଙ୍ଗର ୱାଟର ଲିଲି, ଜଳୀୟ ଉଦ୍ଭିଦର ଗଭୀର ସବୁଜ ରଙ୍ଗ ଏବଂ ପୃଷ୍ଠତଳେ ଭାସୁଥିବା ହାଇଡ୍ରିଲା ଏହି ସ୍ଥାନର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟକୁ ଆହୁରି ବଢ଼ାଇଥାଏ। ଏବେ ଶୀତ ଋତୁ ହୋଇଥିବାରୁ ମଙ୍ଗଳାଯୋଡ଼ିରେ ପକ୍ଷୀପ୍ରେମୀମାନେ ନିଜ ପ୍ରିୟ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ଝଲକ ଖୋଜୁଛନ୍ତି। କେହି କେହି ଥଣ୍ଡା ପବନକୁ ଉପଭୋଗ କରୁଥିବା ବେଳେ ଆଉ କେତେକ ନିଜ ପ୍ରିୟ ବିହଙ୍ଗ ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ଦେଖିବାପାଇଁ ଦୂରବୀକ୍ଷଣ ଦୃଶ୍ୟ ରଖନ୍ତି। ଏହି ସ୍ଥାନକୁ ବହୁ ବିଦେଶୀ ପକ୍ଷୀ ଆସିଥାନ୍ତି।

ଶୀତଦିନେ ସାଇବେରିଆ, ରୁଷିଆ ଓ ମଙ୍ଗୋଲିଆ ଭଳି ଦୁର୍ଗମ ସ୍ଥାନରୁ ପକ୍ଷୀମାନେ ମଙ୍ଗଳାଯୋଡ଼ିର ଅତିଥି ସାଜିଥାନ୍ତି। ପ୍ରତି ଶୀତଦିନେ, ଏହି ଗ୍ରାମ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ଘର ପରିଣତ ହୁଏ ଏବଂ ପ୍ରାୟ ୨୪୦ ପ୍ରଜାତିର ପକ୍ଷୀ (୮୯ ସ୍ଥାନୀୟ) ଏଠାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ଗତବର୍ଷ ଶୀତଋତୁରେ ଚିଲିକାରୁ ୧୧.୩ ଲକ୍ଷ ପକ୍ଷୀ ଚିହ୍ନଟ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଏଥିରେ ୧୦୦ ରୁ ଅଧିକ ପ୍ରଜାତିର ୧୦.୯୩ ଲକ୍ଷ ପ୍ରବାସୀ ପକ୍ଷୀ ଥିଲେ। ଗୋଡୱିଟ୍ସ, ରଫ୍ସ, ନୋର୍ଥେର୍ନ ପିଣ୍ଟେଲ, ନୋର୍ଥେର୍ନ ଶୋଭେଲର, ଗ୍ରେହେଡ୍ ଲାପ୍ୱିଙ୍ଗ୍, ଟଫ୍ଟେଡ୍ ପୋଚାର୍ଡ ଏବଂ କମନ୍ ମୁରେହେନ୍ ହେଉଛନ୍ତି କିଛି ପ୍ରବାସୀ ପକ୍ଷୀ ଯେଉଁମାନେ ପୃଥିବୀର ଦୂର ଭାଗରୁ ଏହି ସ୍ଥାନକୁ ଆସିଥାନ୍ତି। ଏହାବ୍ୟତୀତ ମଙ୍ଗଳାଯୋଡ଼ିକୁ ବାର୍ଡଲାଇଫ୍ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଏହାର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଜଳପକ୍ଷୀ ବାସସ୍ଥାନ ପାଇଁ ପ୍ପଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପକ୍ଷୀ ଅଞ୍ଚଳ ଭାବରେ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ କରିଛି। ପ୍ରବାସୀ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଏହି ସ୍ଥାନରେ ଅସଂଖ୍ୟ ବାସିନ୍ଦା ପକ୍ଷୀ ମଧ୍ୟ ରୁହନ୍ତି। ଏହି ସ୍ଥାନରେ ଆଶ୍ରୟ ନେଉଥିବା ଅନ୍ୟ ବାସିନ୍ଦା ପକ୍ଷୀମାନେ ହେଉଛନ୍ତି କୋରମୋରାଣ୍ଟ, ଏସୀୟନ ଓପନ୍-ବିଲ୍ ଷ୍ଟୋର୍କ, ପରପଲ ମୁର୍ହେନ୍, ଫାସାଣ୍ଟ-ଟେଲ୍ଡ ଜାକାନା ଇତ୍ୟାଦି।

ମଙ୍ଗଳାଯୋଡ଼ିରେ ପ୍ରବାସୀ ପକ୍ଷୀ ପ୍ରଜାତିର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଆଲୋକୀକରଣ ପାଇଁ ସରକାର ଅନେକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି। ଜାନୁଆରି ୨୦୧୮ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ଏକ ଲୋକପ୍ରିୟ ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ସବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିବା ଚିଲିକା ପକ୍ଷୀ ମହୋତ୍ସବରେ ବିଶ୍ୱର ଉତ୍ସାହୀ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଫଟୋଗ୍ରାଫର ଓ ପକ୍ଷୀ ବିଶେଷଜ୍ଞ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରବାସୀ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ସମାଗମ ଦେଖିବାକୁ ଆସନ୍ତି। ମଙ୍ଗଳାଯୋଡ଼ିରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଅନେକ ପକ୍ଷୀ ପ୍ରଜାତିକୁ ବିପନ୍ନ ଭାବେ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇଛି । ପ୍ରବାସୀ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଅସୁରକ୍ଷିତ ହେଉଛନ୍ତି ସ୍ପଟ୍-ବିଲ୍ ପେଲିକାନ୍, ଓରିଏଣ୍ଟାଲ ଡାର୍ଟର, ବ୍ଲାକ୍-ଟେଲ୍ଡ ଗୋଡୱିଟ୍, ଏବଂ ୟୁରେସିଆନ୍ ସର୍ଲେଓ। ଏହି ପକ୍ଷୀଙ୍କ ସଂରକ୍ଷଣ ଉପରେ ବିଶେଷ ଧ୍ୟାନ ଦେବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ଏହି ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ମଙ୍ଗଳାଯୋଡ଼ିର ପଛରେ ଲୁଚି ରହିଛି ଏକ କଳା ଇତିହାସ । କିଛି ବର୍ଷ ତଳେ, ଏହି ଗାଁରେ ଶିକାରୀମାନେ ପ୍ରବାସୀ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ଶିକାର କରୁଥିଲେ। ଶିକାରୀମାନେ ଏତେ ନିଷ୍ଠୁର ଥିଲେ ଯେ ସେମାନେ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ଅଣ୍ଡାକୁ ମଧ୍ୟ ଛାଡିନଥିଲେ। ତେବେ ସଂରକ୍ଷକ ଓ ସରକାରୀ ଅଧିକାରୀଙ୍କ କଠିନ ପରିଶ୍ରମ ଯୋଗୁଁ ଏହି ଶିକାରୀମାନେ ଏବେ ରକ୍ଷକ ପାଲଟିଯାଇଛନ୍ତି।

ଏକଦା ଶିକାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଗ୍ରାମ ମଙ୍ଗଳାଯୋଡ଼ି ଏବେ ସଂରକ୍ଷଣର ଏକ ସଫଳ କାହାଣୀରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି। ୨୦୦୨ ମସିହାରେ ମାତ୍ର ୫ ହଜାର ପକ୍ଷୀ ଆସିଥିବାବେଳେ, ଏବେ ମଙ୍ଗଳାଯୋଡ଼ିରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ୨ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ବିଦେଶୀ ପକ୍ଷୀ ଆସୁଛନ୍ତି ବୋଲି ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକେ ଆକଳନ କରିଛନ୍ତି। ଏହାବ୍ୟତୀତ ଏହି ସମୁଦାୟ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ସଫଳତାର କାହାଣୀକୁ ୨୦୧୮ରେ ସ୍ପେନରେ ବିଶ୍ୱ ଜାତିସଂଘ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସଂଗଠନ ପୁରସ୍କାର ଦ୍ୱାରା ସ୍ୱୀକୃତି ମିଳିଛି। ଏହି ସ୍ଥାନର ଇତିହାସ ଏହାର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟକୁ ଆହୁରି ବଢ଼ାଇଥାଏ। ମଙ୍ଗଳାଯୋଡ଼ିର ଶାନ୍ତ ଓ ସୁନ୍ଦର ପରିବେସ ଅନେକ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିଥାଏ। ଏହି ଅଞ୍ଚଳକୁ ଘେରି ରହିଥିବା ନିରବତା, ରଙ୍ଗୀନ ଏବଂ ବିବିଧ ବିହଙ୍ଗ ଦେଖିବା ଅନୁଭୂତି ଆପଣଙ୍କ ହୃଦୟକୁ ଅସଂଖ୍ୟ ଭାବନାରେ ଭରି ଦେବ। ପ୍ରାକୃତିକ ଐତିହାସିକ ସାର୍ ଡେଭିଡ୍ ଆଟେନବରୋ ଥରେ କହିଥିଲେ, "କେବଳ ଆମ ପାଇଁ ନୁହେଁ, ପୃଥିବୀରେ ସମସ୍ତ ଜୀବନ ପାଇଁ ଏକ ଘର ଯୋଗାଇଦେଉଥିବା ଏକ ଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଆମର ଦାୟିତ୍ୱ। ଉନ୍ନତ ଭବିଷ୍ୟତ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ବିଶ୍ୱର ବନ୍ୟଜନ୍ତୁଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା କରିବା ଆମର ଦାୟିତ୍ୱ ଏବଂ ମଙ୍ଗଳାଯୋଡ଼ିବାସୀ ଏହାର ଜୀବନ୍ତ ଉଦାହରଣ।

ଉପସ୍ଥାପନା: ଦୀପିକା ମିଶ୍ର
ଫଟୋ: ରେଣୁକା ବିଜୟରାଘବନ