କାମାକ୍ଷା: ଶକ୍ତି ଉପାସନାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ପୀଠ

ଆସାମର ଗୁଆହାଟୀ ନିକଟସ୍ଥ ନୀଳାଚଳ ପାହାଡ଼ ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ କାମାକ୍ଷା ମନ୍ଦିର ସନାତନ ସଂସ୍କୃତିର ମହାନ ପୀଠ । ତନ୍ତ୍ର ମତରେ ଏହା ହିଁ ଦେବୀଙ୍କ ସବୁଠାରୁ ମହତ୍ତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ପୀଠ, ଯାହାକି ସାଧକଙ୍କୁ ସିଦ୍ଧି, ଭକ୍ତଙ୍କୁ ଅଭୀଷ୍ଟ କାମନା ପ୍ରଦାନ କରେ । ଏହା ମା’ କାମାକ୍ଷାଙ୍କୁ ସମର୍ପିତ, ଯିଏ ଦେବୀ ସତୀଙ୍କର ଏକ ରୂପ ଭାବେ ପୂଜା ପାଉଛନ୍ତି। ଏହି ମନ୍ଦିର ତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧନାର ଏକ ପ୍ରମୁଖ କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ଭାରତର ଅନ୍ୟତମ ପୁରାତନ ତୀର୍ଥସ୍ଥାନ। ଏହାର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ, ଐତିହାସିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ମହତ୍ତ୍ୱ ଏହାକୁ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ଭକ୍ତମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ବିଶେଷ ସ୍ଥାନରେ ପରିଣତ କରିଛି।

କାମାକ୍ଷା ମନ୍ଦିରର ଉତ୍ପତ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅନେକ ପୌରାଣିକ କାହାଣୀ ପ୍ରଚଳିତ। ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ, ଦେବୀ ସତୀଙ୍କ ଶରୀରର ଏକ ଅଂଶ (ଯୋନି) ଏହି ସ୍ଥାନରେ ପତିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ମନ୍ଦିରଟି ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି। ଏହା ୫୧ଟି ଶକ୍ତିପୀଠ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ଓ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶକ୍ତିସ୍ଥଳୀ ଭାବେ ଗଣାଯାଏ। ମନ୍ଦିରର ନିର୍ମାଣ ଶୈଳୀ ନାଗର ଓ ଅହୋମ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ମିଶ୍ରଣ ଦର୍ଶାଏ, ଯାହା ଏହାର ଐତିହାସିକ ମହତ୍ତ୍ୱକୁ ଆହୁରି ବୃଦ୍ଧି କରେ। ବର୍ତ୍ତମାନର ମନ୍ଦିର ପ୍ରାୟ ୧୬ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଅହୋମ ରାଜବଂଶ ଦ୍ୱାରା ପୁନଃନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା।

କାମାକ୍ଷା ମନ୍ଦିର ଶାକ୍ତ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଓ ତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ। ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ମା’ କାମାକ୍ଷାଙ୍କୁ ଶକ୍ତି ଓ ସୃଷ୍ଟିର ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ପୂଜା କରାଯାଏ। ମନ୍ଦିରର ଗର୍ଭଗୃହରେ କୌଣସି ମୂର୍ତ୍ତି ନାହିଁ; ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ଶିଳା, ଯାହା ଯୋନି ଆକୃତିରେ ଅବସ୍ଥିତ, ତାହା ଦେବୀଙ୍କ ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ପୂଜା ପାଏ। ଏହା ସ୍ତ୍ରୀ ଶକ୍ତି ଓ ଜନନୀ ତତ୍ତ୍ୱର ପ୍ରତୀକ ଅଟେ। ଏହି ଶିଳା ନିକଟରୁ ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ଝରଣା ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ, ଯାହାକୁ ଦୈବୀୟ ଶକ୍ତିର ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ।

କାମାକ୍ଷା ମନ୍ଦିର ଶାକ୍ତ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଓ ତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନ। ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ମା’ କାମାକ୍ଷାଙ୍କୁ ଶକ୍ତି ଓ ସୃଷ୍ଟିର ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ପୂଜା କରାଯାଏ। ମନ୍ଦିରର ଗର୍ଭଗୃହରେ କୌଣସି ମୂର୍ତ୍ତି ନାହିଁ; ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ଶିଳା, ଯାହା ଯୋନି ଆକୃତିରେ ଅବସ୍ଥିତ, ତାହା ଦେବୀଙ୍କ ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ପୂଜା ପାଏ। ଏହା ସ୍ତ୍ରୀ ଶକ୍ତି ଓ ଜନନୀ ତତ୍ତ୍ୱର ପ୍ରତୀକ ଅଟେ। ଏହି ଶିଳା ନିକଟରୁ ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ଝରଣା ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ, ଯାହାକୁ ଦୈବୀୟ ଶକ୍ତିର ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ।ଏହା ବ୍ୟତୀତ, କାମାକ୍ଷା ମନ୍ଦିର ତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧନାର ଏକ ପ୍ରମୁଖ କେନ୍ଦ୍ର। ଏହି ସ୍ଥାନରେ ତାନ୍ତ୍ରିକ ଓ ବାମାଚାରୀ ସାଧକମାନେ ସାଧନା କରନ୍ତି, ଯାହା ଏହାକୁ ଏକ ରହସ୍ୟମୟ ଓ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସ୍ଥାନରେ ପରିଣତ କରିଛି।

ଅମ୍ବୁବାଚୀ ମେଳା: ଏକ ଅନନ୍ୟ ଉତ୍ସବ

କାମାକ୍ଷା ମନ୍ଦିରର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଉତ୍ସବ ହେଉଛି ଅମ୍ବୁବାଚୀ ମେଳା, ଯାହା ପ୍ରତିବର୍ଷ ଆଷାଢ଼ ମାସରେ ଆୟୋଜିତ ହୁଏ। ଏହି ସମୟରେ ମା’ କାମାକ୍ଷାଙ୍କୁ ଋତୁସ୍ରାବ ହେଉଥିବା ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ, ଯାହା ସ୍ତ୍ରୀ ଶକ୍ତି ଓ ପ୍ରକୃତିର ସୃଜନଶୀଳତାର ପ୍ରତୀକ। ଏହି ସମୟରେ ମନ୍ଦିର ଚାରି ଦିନ ପାଇଁ ବନ୍ଦ ରହେ, ଏବଂ ପରେ ଏକ ବିରାଟ ମେଳା ଆୟୋଜିତ ହୁଏ, ଯେଉଁଥିରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଭକ୍ତ ସାମିଲ ହୁଅନ୍ତି। ଏହି ଉତ୍ସବ କେବଳ ଧାର୍ମିକ ନୁହେଁ, ବରଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ସାମାଜିକ ଏକତାର ଏକ ପ୍ରତୀକ।