ସୁଖବାସ ଋତୁ
ଋତୁଚକ୍ରର ଆବର୍ତ୍ତନରେ ଶୀତ ପରେ ଆସେ ବସନ୍ତ। ଏହାର ଅନ୍ୟନାମ ଋତୁରାଜ। କାରଣ, ଏହା ଅନ୍ୟ ପାଞ୍ଚଋତୁ- ଯଥା, ଗ୍ରୀଷ୍ମ, ବର୍ଷା, ଶରତ, ହେମନ୍ତ ଓ ଶୀତ ଅପେକ୍ଷା ଶ୍ରେଷ୍ଠ। ତେଣୁ ଏହା ଋତୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରାଜା। ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମଧ୍ୟ ‘ଗୀତା’ରେ କହିଛନ୍ତି- “ମାସାନାଂ ମାର୍ଗଶୀର୍ଷୋଽହମ୍ ଋତୁନାଂ କୁସୁମାକରଃ” ଅର୍ଥାତ୍, ମୁଁ ମାସମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମାର୍ଗଶିିର ଓ ଋତୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୁସୁମାକର। ‘କୁସୁମାକର’ ବସନ୍ତର ଅନ୍ୟନାମ। କାରଣ, ବିଶେଷତଃ ଏହି ଋତୁରେ ବୃକ୍ଷମାନେ ପୁଷ୍ପବତୀ ହୁଅନ୍ତି। କବିଉକ୍ତି ଅଛି- “ଦ୍ରୁମାଃ ସପୁଷ୍ପାଃ, ସ୍ତ୍ରିୟଃ ସକାମାଃ”। ଅର୍ଥାତ୍ ଏହି ଋତୁରେ ବୃକ୍ଷମାନେ ପୁଷ୍ପବତୀ ହେବା ପରି ନାରୀମାନେ କାମବତୀ ହୁଅନ୍ତି।
Sambad is now on WhatsApp
Join and get latest news updates delivered to you via WhatsApp
ଗ୍ରୀଷ୍ମର ପ୍ରଚଣ୍ଡ ରୌଦ୍ରତାପ, ବର୍ଷାର ଘନ ଘୋର ବାରିପାତ, ଶରତର ଶାନ୍ତ ନିସ୍ତରଙ୍ଗତା, ହେମନ୍ତର କରକାପାତ ଓ ଶୀତର ନିଦାରୁଣ ଜଡ଼ତା ଓ ଶୁଷ୍କତା ବସନ୍ତରେ ନଥାଏ। ବସନ୍ତରେ ଥାଏ ଏକ ନାଶୀତିତୋଷ୍ଣ ପରିବେଶ। ଥାଏ ଜୀବନର ଓ କାମନାର ଉଲ୍ଲାସ। ସେଥିପାଇଁ ଏହାକୁ କୁହାଯାଏ ସୁଖବାସ ଋତୁ।
‘ବସନ୍ତ’ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତିରୁ ମଧ୍ୟ ଏହା ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୁଏ। ଏହି ଶବ୍ଦଟି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ‘ବସ୍’ ଧାତୁରୁ। ଏହାର ଅର୍ଥ- ବାସ କରିବା। ଯେଉଁ ଋତୁରେ ପ୍ରାଣୀମାନେ ସୁଖରେ ବାସ କରନ୍ତି, ତାହା- ବସନ୍ତ। ‘ଅମରକୋଷ’ ଏହି ଶବ୍ଦର ଅନ୍ୟ ଏକ ବ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ଦେଇଛନ୍ତି। ତାହା ହେଉଛି- ବସ୍+ଅନ୍ତରୁ ବସନ୍ତର ସୃଷ୍ଟି। ଯେଉଁ ଋତୁରେ କାମ ବା କନ୍ଦର୍ପ ବାସ କରନ୍ତି, ତାହା ବସନ୍ତ। ସାରା ଭାରତବର୍ଷରେ ବହୁ ଉଲ୍ଲାସ ଓ ଉନ୍ମାଦନାର ପର୍ବ ଓ ଉତ୍ସବ, ଏହି ଋତୁରେ ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ।