ସଚେତନ ହୋଇ ପରମ୍ପରା ଭାଙ୍ଗିଲେ: ମଦ ଛାଡ଼ି ଥଣ୍ଡାପାନୀୟକୁ ଆଦିବାସୀଙ୍କ ଗୁରୁତ୍ୱ

ରମେଶ ପଟ୍ଟନାୟକ

ଝରିଗାଁ: ନବରଙ୍ଗପୁର ଜିଲ୍ଲାର ଝରିଗାଁ ବ୍ଲକ୍‌ ଆଦିବାସୀ ବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳ। ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପରମ୍ପରା ଅନୁଯାୟୀ ଯାତ୍ରା, ପର୍ବପର୍ବାଣି ସହ ଶୁଭ ଓ ଅଶୁଭ କାର୍ଯ୍ୟରେ ମଦର ନିହାତି ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିଥାଏ। କିନ୍ତୁ ସମୟ ସ୍ରୋତରେ ସଚେତନ ହୋଇ ପରମ୍ପରା ଭାଙ୍ଗିଛନ୍ତି ଆଦିବାସୀ। ମଦ ବଦଳରେ ଏଣିକି ଥଣ୍ଡାପାନୀୟ ଓ ‌ଦହି, ଲେମ୍ବୁର ବ୍ୟବହାରକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଛନ୍ତି। ଫଳରେ ଗାଁ ଗଣ୍ଡାରେ ମଦର ବ୍ୟବହାର କମିଛି। ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ବିବାହ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପ୍ରସ୍ତାବ ନେଇ ଝିଅ ଘରକୁ ଯିବା ସମୟରେ ମଦ ନେଇ ଯିବାର ପରମ୍ପରା ରହିଛି। ସେଠାରେ ଉଭୟ ଝିଅ ଓ ପୁଅ ପକ୍ଷର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଭୋଜିଭାତର ଆୟୋଜନ କରାଯାଏ। ସେହିପରି ବର ଘରେ ବାହାଘର ଭୋଜି ଦିନ ବହୁ ଆଡମ୍ବର ସହକାରେ ଭୋଜିଭାତର ଆୟୋଜନ ସହ ମଦର ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇଥାଏ। ବିବାହ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଛାଡ଼ିଲେ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ଜାନିଯାତ୍ରାରେ ମଦର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ। ପୂର୍ବରୁ ମଦର ଅପକାରିତା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଦିବାସୀ ଅଜ୍ଞ ଥିଲେ। ବିକାଶ ସ୍ରୋତରେ ସାମିଲ ହେବା ପରେ ମଦ୍ୟପାନ ଦ୍ବାରା ବିଶୃଙ୍ଖଳା ସୃଷ୍ଟି, ପାରିବାରିକ ବିବାଦ, ଶରୀରହାନି ସହ ମୃତ୍ୟୁ ମୁଖରେ ପଡ଼ୁଥିବା ଆଦିବାସୀ ଜାଣିବା ପରେ ଏହାର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାରକୁ କମାଇବା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି।

 ଆଦିବାସୀ ଯୁବକ ଯୁବତୀ ଶିକ୍ଷିତ ହେବା ପରେ ମଦ ଶରୀର ପାଇଁ କ୍ଷତିକାରକ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରି ଚାଲିଛନ୍ତି। ସଚେତନତା ପରେ ଏବେ ପ୍ରାୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ମଦ ବଦଳରେ ଥଣ୍ଡାପାନୀୟ ବ୍ୟବହାରକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଉଛି। ଆବଶ୍ୟକ ଆନୁଯାୟୀ ଥଣ୍ଡାପାନୀୟ ବଜାରରୁ ନେଇ ଅତିଥିଙ୍କୁ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି। ଆଦିବାସୀଙ୍କ ଏପରି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦାହରଣ ସଦୃଶ ହୋଇଛି। ନବରଙ୍ଗପୁର ଜିଲ୍ଲା ଯାଦବ ମହାସଭା ଯୁବ ସଭାପତି ନବକିଶୋର ଗୌଡ଼ କହିଛନ୍ତି, ଝରିଗାଁ ବ୍ଲକ ମଦମୁକ୍ତ ହୋଇନି। କିନ୍ତୁ ମଦର ବ୍ୟବହାର ଧୀରେ ଧୀରେ କମିବାରେ ଲାଗିଛି। ଥଣ୍ଡାପାନୀୟ ଏହାର ସ୍ଥାନ ନେଉଥିବା ବେଳେ ଦହି କିମ୍ବା ଲେମ୍ବୁ ପାଣି ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଶ୍ରୀ ଗୌଡ଼ ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଛନ୍ତି। ସମାଜସେବୀ କିଶୋର ସାନ୍ତାଙ୍କ କହିବା ପ୍ରକାରେ କୁଟ୍ରିଛାପର ପଞ୍ଚାୟତ ରିବିନିଗୁଡ଼ା ଗ୍ରାମରେ ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ମଦ ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ୁଥିଲା। ଗ୍ରାମବାସୀ ସଚେତନ ହେବା ପରେ ମଦ ବ୍ୟବହାର କମିଛି। ଝରିଗାଁ ବ୍ଲକ ପରଜା ସମାଜ ସଭାପତି ରବି ଜାନି, ସମାଜସେବୀ ଉଦୟ ନାୟକ ମଧ୍ୟ ସମାନ ମତ ରଖିଛନ୍ତି।