କୀଟପତଙ୍ଗ ଖାଇବାକୁ ଏଣ୍ଟୋମୋଫାଗି କୁହାଯାଏ ଯାହା ବିଶ୍ୱର ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ସାଧାରଣ। ଏହାକୁ ଏକ ସ୍ଥାୟୀ ଖାଦ୍ୟ ବିକଳ୍ପ ଭାବରେ କ୍ରମଶଃ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରାଯାଉଛି। ଏସିଆ, ଆଫ୍ରିକା ଏବଂ ଲାଟିନ୍ ଆମେରିକାର ପ୍ରାୟ ୨୦୦ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ନିୟମିତ ଏବଂ ସାଧାରଣତଃ କୀଟପତଙ୍ଗ, ପିମ୍ପୁଡ଼ି, କ୍ରିକେଟ୍, ଝିଣ୍ଟିକା, ମିଲ୍ ୱର୍ମ, ଉଇମିଟ୍ ଓ ବିଟ୍ ଲାର୍ଭା ଖାଆନ୍ତି। ଏମାନଙ୍କର ଉଚ୍ଚ ପ୍ରୋଟିନ୍, ଅସଂତୃପ୍ତ ଚର୍ବିରେ ଭରପୂର ସୁସ୍ଥ ଚର୍ବି, ଓମେଗା-3 ଏବଂ ଓମେଗା-6 ସମେତ ସୂକ୍ଷ୍ମ ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱରେ ଭରପୂର ଏବଂ ଆଇରନ, ଜିଙ୍କ, କ୍ୟାଲ୍‌ସିୟମ, ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ ଏବଂ ବି ଭିଟାମିନର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ଉତ୍ସ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର କାଇଟିନ୍ ଏକ୍ସୋସ୍କେଲେଟନ୍ ଖାଦ୍ୟ ତନ୍ତୁର ଉତ୍ସ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। କୀଟପତଙ୍ଗମାନଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ ଭାବରେ ପାଳନ କରିବା ସ୍ଥାୟିତ୍ୱ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଲାଭଦାୟକ। କାରଣ ସେମାନେ ପଶୁପାଳନ ଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ଗ୍ୟାସ ତୁଳନାରେ ବହୁତ କମ୍ ଗ୍ରୀନ୍‌ହାଉସ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌ ନିର୍ଗତ କରନ୍ତି, ସେମାନେ ଦକ୍ଷ ଖାଦ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ସକ୍ଷମ କରନ୍ତି, ଚାଷ ପାଇଁ କମ୍ ଜମି ଏବଂ ପାଣି ଆବଶ୍ୟକ କରନ୍ତି ଏବଂ ଖାଦ୍ୟ ଅପଚୟରେ ଖାଇବାକୁ ଦିଆଯାଇପାରେ ଯାହା ଫଳରେ କୃଷି ଉପଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ହ୍ରାସ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।

Advertisment

ଥାଇଲ୍ୟାଣ୍ଡ, ମେକ୍ସିକୋ, ଉଗାଣ୍ଡାରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିବା ପରି ଏଗୁଡ଼ିକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ଖାଦ୍ୟ ଭାବରେ ଭଜା କରାଯାଏ। ପାଉଡର, ଶୁଖିଲା ଓ ମଇଦା ଆକାରରେ ଯାହା ପ୍ରୋଟିନ୍ ବାର୍, ବେକଡ୍ ସାମଗ୍ରୀ, ପାସ୍ତାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ, କ୍ୟାଣ୍ଡି ଏବଂ ସିଜନ୍ ସ୍ନାକ୍ସରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ଏବଂ ସୁପ୍, ସସ୍, ତରକାରୀରେ ଉପାଦାନ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ।

ଭାରତରେ ଅରୁଣାଚଳପ୍ରଦେଶ, ଆସାମ, ମଣିପୁର, ନାଗାଲାଣ୍ଡ, ମିଜୋରାମ, ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ, ଛତିଶଗଡ଼ ଏବଂ କର୍ଣ୍ଣାଟକରେ ଯଥେଷ୍ଟ ବ୍ୟବହାର ରିପୋର୍ଟ କରାଯାଇଛି। ଭାରତରେ ଖାଦ୍ୟ ଭାବରେ କାମ କରୁଥିବା ସବୁଠାରୁ ସାଧାରଣ କୀଟପତଙ୍ଗ ମଧ୍ୟରେ ଏରି ଓ ମୁଗା ରେଶମକୀଟର ଲାର୍ଭା ଏବଂ ପ୍ୟୁପା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ, ଯାହାକୁ ଭାଜି, ପୋଡ଼ି କିମ୍ବା ମସଲା ସହିତ କଞ୍ଚା ଖାଇ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ। ଲାଲ ପିମ୍ପୁଡ଼ିକୁ ଲୁଣ ଓ ମସଲା ସହିତ ଭଜା ଭାବରେ କିମ୍ବା ଓଡ଼ିଶାର ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲାରେ କାଇଚଟଣିର ଏକ ଅଂଶ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ। ଝିଣ୍ଟିକା ଏବଂ କ୍ରିକେଟ୍ ପ୍ରାୟତଃ ସିଝା ଏବଂ ତାପରେ ଭଜା କିମ୍ବା ଭଜା ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ, ଏବଂ ସାମୟିକ ଖାଦ୍ୟ କିମ୍ବା ନିୟମିତ ଖାଦ୍ୟ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ। କିଛି ଜନଜାତି ମହୁମାଛି ଏବଂ ବିରୁଡିର ଲାର୍ଭା ଏବଂ ପ୍ୟୁପା ଖାଇଥାନ୍ତି, ଯେତେବେଳେ ଆସାମରେ ରାଭା ଜନଜାତି ଝିଣ୍ଟିକାକୁ ଖାଦ୍ୟ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ଏବଂ ଓଡ଼ିଶାରେ ଭାତ ସହିତ ଭଜା ଆକାରେ ଖାଇଥାଆନ୍ତି। 

ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରୋଟିନ, କ୍ୟାଲ୍‌ସିୟମ, ଜିଙ୍କ, ଭିଟାମିନ୍‌ ବି୧୨ରେ ଭରପୂର କୀଟପତଙ୍ଗ ଖାଇବାର ଏକ ସମୃଦ୍ଧ ପରମ୍ପରା ରହିଛି। ଯାହା ମୟୂରଭଞ୍ଜ, ସୁନ୍ଦରଗଡ଼, କେନ୍ଦୁଝର, କୋରାପୁଟରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଆଦିବାସୀ ଖାଦ୍ୟର ଅଂଶ ଭାବରେ ପୁଷ୍ଟିକର ଲାଲ ପିମ୍ପୁଡ଼ି ଏବଂ ପିମ୍ପୁଡ଼ି ଅଣ୍ଡା (କାଇ ଚଟଣି) ଖାଇଥାଆନ୍ତି। ଏପରିକି ଏଥିରେ GI (ଭୌଗୋଳିକ ସୂଚକ) ଟ୍ୟାଗ୍ ମଧ୍ୟ ରହିଛି। ଝିଣ୍ଟିକା (ଧଳା ପିମ୍ପୁଡ଼ି), ଭଜା କିମ୍ବା ତରକାରୀରେ ମିଶାଯାଏ, ଯାହା ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶାରେ (କୋରାପୁଟ, ମାଲକାନଗିରି) ସାଧାରଣତଃ ପ୍ରୋଟିନ ଓ ସୁସ୍ଥ ଚର୍ବିରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ। ଝିଣ୍ଟିକା ବା କ୍ରିକେଟ୍, କିଛି ଆଦିବାସୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଭାଜିକି ଖାଇଥାଆନ୍ତି, ଏହା ଫସଲ ମାସରେ ଏକ ଋତୁକାଳୀନ ସ୍ୱାଦିଷ୍ଟ ଖାଦ୍ୟ। କିଛି ଜନଜାତି ବିଟଲ୍ ଲାର୍ଭା ଏବଂ ଗଛ ଛାଲିରୁ ଅନ୍ୟ ବଣୁଆ କୀଟପତଙ୍ଗରୁ ଖାଦ୍ୟଯୋଗ୍ୟ ଲାର୍ଭା ସଂଗ୍ରହ କରି ଭଜା ଖାଦ୍ୟ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି।
ପାରମ୍ପରିକ ଜ୍ଞାନରୁ ଜଣାପଡ଼ିଛି ଯେ କୀଟପତଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ଜଙ୍ଗଲରେ ସହଜରେ ଉପଲବ୍ଧ ପ୍ରୋଟିନ୍ ଉତ୍ସ, ସେମାନଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ଏବଂ ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧକ ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି କରିବା, କାଶ/ଫ୍ଲୁ ନିବାରଣ କରିବା ପାଇଁ ଲାଲ ପିମ୍ପୁଡ଼ି ଭଳି ଏସବୁର ଔଷଧୀୟ ମୂଲ୍ୟ ମଧ୍ୟ ରହିଛି। 
ଯଦିଓ କୀଟପତଙ୍ଗ ପୁଷ୍ଟିକର, ପରିବେଶ ଅନୁକୂଳ ଏବଂ ବହୁଳ ଭାବରେ ଖିଆଯାଏ, କିନ୍ତୁ ତାହାର ଗ୍ରହଣ ଓ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସେମାନଙ୍କୁ ଏକ ମୁଖ୍ୟଧାରାର ବିଶ୍ୱ ଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ସ କରିବାରେ ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ହୋଇ ରହିଛି। ତଥାପି ଅନେକ ଦେଶ ଏହାକୁ ପସନ୍ଦ କରୁ ନାହାନ୍ତି, କାରଣ କୀଟପତଙ୍ଗମାନେ ବିଷାକ୍ତ ପଦାର୍ଥ, ପରଜୀବୀ ବହନ କରିପାରନ୍ତି ଏବଂ ସମସ୍ତ ଦେଶରେ କୀଟପତଙ୍ଗ ଚାଷ ଓ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ସ୍ପଷ୍ଟ ନିୟମ ମଧ୍ୟ ନାହିଁ।
ଜାତୀୟ ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷା ଓ ଗବେଷଣା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ (ନାଇଜର୍‌), ଭୁବନେଶ୍ୱର, ଜଟଣୀ, 
ଓଡ଼ିଶା ୭୫୨୦୫୦