ପୁରୀ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ମରାମତି ଏବଂ ସଂରକ୍ଷଣ

କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁଯାୟୀ ପୁରୀର ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର ମୂଳତଃ ରାଜା ଇନ୍ଦ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା। ସମୟ କ୍ରମେ ଆକ୍ରମଣକାରୀମାନେ ମନ୍ଦିରକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲେ। ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରକୁ ଆଦି ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପରାମର୍ଶରେ ରାଜା ଯଯାତିକେଶରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପୁନରୁଦ୍ଧାର କରାଯାଇଥିଲା।ସମୟ ସହିତ ଯଯାତିକେଶରୀଙ୍କ ମନ୍ଦିରର ଅବନତି ଘଟିଲା। ରାଜା ଅନନ୍ତ ବର୍ମନ ଚୋଡଗଙ୍ଗ ବର୍ତ୍ତମାନର ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଏତେ କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ ଥିଲା ଯେ ଶେଷରେ ତାଙ୍କ ନାତି ରାଜା ଅନଙ୍ଗ ଭୀମଦେବ ଏହାକୁ ସମାପ୍ତ କରିଥିଲେ।

ପୁରୀ ସମୁଦ୍ର କୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ପଥରଗୁଡ଼ିକ ଲୁହା ମିଳିତ ଧାରକ ଦ୍ୱାରା ଏକତ୍ର ରଖା ଯାଇଥାଏ। ଲୁଣିଆ ସମୁଦ୍ର ପବନ ଲୁହା ଧାରକକୁ କଳଙ୍କିତ କରିଥାଏ। ଏହାଦ୍ୱାରା ପଥର ଖସିଯିବା ସହ ମନ୍ଦିର ଗଠନ ନଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ। ସମୁଦ୍ରର ଲୁଣା ପବନର ପ୍ରଭାବରୁ ମନ୍ଦିରକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଗଜପତି ରାଜାମାନେ ମନ୍ଦିରକୁ ଚୂନ ଦ୍ୱାରା ଆବୃତ କରିଥିଲେ। ବର୍ଷବର୍ଷ ଧରି ବାରମ୍ବାର ଚୂନ ଦ୍ୱାରା ଆବୃତ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଚୂନକୋଟ ୪୫ ସେଣ୍ଟିମିଟର ମୋଟା ହୋଇଗଲା।
ଷାଠିଏ ଦଶକରେ ପଥର ବାରମ୍ବାର ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରୁ ଖସିବା ଆରମ୍ଭ କଲା।

୧୯୭୨ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ପ୍ରବଳ ଜଳ ନିଷ୍କାସନ ହୋଇଥଲା। ଚୂନ ପ୍ଲାଷ୍ଟରରେ ବଡ଼ବଡ଼ ଫାଟ ମଧ୍ୟ ବିକଶିତ ହେଲା। ମନ୍ଦିରର ଏସ୍ଥିତିରେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ଓଡିଶା ରାଜ୍ୟ ସରକାର ୧୯୭୫ ମସିହାରେ ଭାରତର ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ସଂସ୍ଥାକୁ ମନ୍ଦିରର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଥିଲେ। ଭାରତର ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ସଂସ୍ଥା ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରର ଶିଖରରୁ ପ୍ଲାଷ୍ଟର ହଟାଇବା ପାଇଁ ବ୍ୟାପକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲା। ଯେତେବେଳେ ପ୍ଲାଷ୍ଟର ହଟାଗଲା, ସେତେବେଳେ ଶିଖରରେ ଥିବା ଅନେକ ପଥର ନିଖୋଜ ଥିବା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା। ନିଖୋଜ ଥିବା ପଥର ବଦଳାଗଲା। କଳଙ୍କିତ ଲୁହା ଧାରକଗୁଡିକ ବଦଳାଗଲା। ଖରାପ, କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥିବା ସ୍ଥାନର ପୁନରୁଦ୍ଧାର କରାଯାଇଥିଲା। ମନ୍ଦିରକୁ ସମୁଦ୍ର ପବନରୁ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଏହାକୁ ରାସାୟନିକ ଭାବରେ ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଇ ଏକ ପଲିମର ସହିତ ଆବୃତ କରାଯାଇଥିଲା।

୨୦୧୪ରେ ଜଗମୋହନ ଭୁଶୁଡ଼ି ପଡ଼ିବାର ଗୁରୁତର ବିପଦ ଥିବା ଜଣା ପଡିଲା। ବହୁଚେଷ୍ଟା ଏବଂ ବହୁ ବିବାଦ ମଧ୍ୟରେ ୨୦୧୮ ସୁଦ୍ଧା ଜଗମୋହନ ମରାମତି କରାଯାଇଥିଲା। ସମ୍ପ୍ରତି ବାତ୍ୟା ଫନି ୨୦୧୯ରେ କ୍ଷତି ଘଟାଇଥିଲା ଯାହାକୁ ମରାମତି କରିବାକୁ ପଡିଥିଲା। ମନ୍ଦିର ସଂରକ୍ଷଣକୁ ଅନେକ ବିଶେଷଜ୍ଞ ସମାଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି। ଚୂନ ପ୍ଲାଷ୍ଟରରେ ଲାଗିଥିବା ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକର କ୍ଷତି ବିଷୟରେ ଅନେକ ପଣ୍ଡିତ ଚିନ୍ତିତ। ଦଶ ଅବତାର ମୂର୍ତ୍ତି ଏବଂ ସିଂହଦ୍ୱାରରେ ଥିବା ସଖୀ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ହରାଇ ଭକ୍ତମାନେ ଶୋକ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି।
ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ଅନେକ ମୂର୍ତ୍ତି କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ। ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିରଗୁଡିକ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସଂସ୍ଥା ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଯେ କୌଣସି କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ମୂର୍ତ୍ତି ମନ୍ଦିରର ପବିତ୍ରତାକୁ ଉଲ୍ଲଂଘନ କରେ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ। ଶାସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ତୁରନ୍ତ ବଦଳାଇବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥାଏ।ଭାରତର ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ସଂସ୍ଥା କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡିକ ସ୍ଥାନରେ ସାଧା ପଥର ସ୍ଥାନିତ କରିଛନ୍ତି। ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ଦ୍ୱାରା କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ପୁନରୁଦ୍ଧାର ହୋଇନାହିଁ। ଏହା ସେମାନଙ୍କର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ନୀତିର ଏକ ଅଂଶ। ଯଦି ବାତ୍ୟା ଫନି ଦ୍ୱାରା କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ସିଂହଦ୍ୱାରରେ ଜୟ ଏବଂ ବିଜୟଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ବଦଳାଯାଇପାରେ, ତେବେ ଅନ୍ୟ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟ।

ଚଳିତ ବର୍ଷ ଏପ୍ରିଲରେ ଘଟିଥିବା ଏକ ଘଟଣାରେ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ କେତେ ଦୁର୍ବଳ ବୋଲି ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି। ହିରଣ୍ୟକଶିପୁ ମୂର୍ତ୍ତି ମନ୍ଦିରର ପଶ୍ଚିମ କୋଣରେ ଥିବା ଉଗ୍ର ନୃସିଂହ ମୂର୍ତ୍ତିରୁ ଖସି ପଡିଥିଲା। ହିରଣ୍ୟକଶିପୁ ମୂର୍ତ୍ତିର ଗୋଡ ଭାଙ୍ଗି ଯାଇଥିଲା। ଭାରତର ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ମୂର୍ତ୍ତିର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି।
ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଅନେକ ପଥର ଖଣିର ମାଲିକ ଥିବାବେଳେ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟଜନକ ଯେ ଖାଣ୍ଡେଲାଇଟ ପଥରର ଅଭାବ ଦର୍ଶାଇ ଭାରତର ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ଚଳିତ ମାସରେ ଗୁରୁତର ମରାମତି ସ୍ଥଗିତ ରଖିବାକୁ କହିଛି। ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀ ମନ୍ଦିରରେ ଜଳ ନିଷ୍କାସନ ଏବଂ କ୍ଷତି ମଧ୍ୟ ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷଣ କରିଛି। ଆଶା କରୁଛି ଯେ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର ପରିସରର ସମସ୍ତ ପାର୍ଶ୍ଵ ମନ୍ଦିରର ମରାମତି ନିଷ୍ପତ୍ତି ଆନୁମାନିକ ପାଞ୍ଚବର୍ଷର ଯୋଜନା ଠାରୁ ଶୀଘ୍ର ଶେଷ ହୋଇ ପାରିବ।
ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ମୂଲ୍ୟବାନ କାନ୍ଥ ପଟଚିତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ଅବହେଳିତ ହୋଇଛି।୨୦୧୯ରେ ହାଇକୋର୍ଟ ମନ୍ଥର ଏବଂ ଖରାପ ଗୁଣାତ୍ମକ ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ ଭାରତର ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ସଂସ୍ଥା ଉପରେ ଅସନ୍ତୋଷ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ। ନାଟ ମଣ୍ଡପ ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ ଜରୁରୀ ଧ୍ୟାନ ଆବଶ୍ୟକ। ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ ଅଧିକ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଏବଂ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଆବଶ୍ୟକ। ଏହା ନିଶ୍ଚିତ କରିବ ଯେ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର ଆହୁରି ଅନେକ ଶତାବ୍ଦୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୁନ୍ଦର ସଂରକ୍ଷିତ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିବ।

ଅସ୍ଥିଶଲ୍ୟ ବିଶେଷଜ୍ଞ
ମୋବାଇଲ: ୯୯୩୮୭୪୭୭୭୦