ଭୁବନେଶ୍ବର: ପରିବହନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତୀୟ ରେଳ ହେଉଛି ଦେଶର ଜୀବନ ରେଖା। ଦେଶରେ ଦୈନିକ ୨କୋଟିରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ଲୋକ ଦୂରସ୍ଥାନକୁ ଯାତ୍ରା ପାଇଁ ଟ୍ରେନ୍‌ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଛନ୍ତି। ପାଠ ପଢ଼ିବା, ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସ୍ଥାନ ବୁଲିବା, ରୋଜଗାର, ଚାକିରି, ବିବାହ ତଥା ଅନ୍ୟ କାମ ପାଇଁ ଯାତ୍ରା କରିବାକୁ ଲୋକେ ଟ୍ରେନ୍‌ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ। ଅନ୍ୟପଟରେ କହିବାକୁ ଗଲେ ବସ୍‌, କାର ତୁଳନାରେ ଟ୍ରେନ୍‌ରେ ଯାତ୍ରା ଅପେକ୍ଷାକୃତ ସୁରକ୍ଷିତ ଏବଂ ସୁଲଭ ମାଧ୍ୟମ। ମାତ୍ର ଏହା ସାଧାରଣ ପରିବହନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇଥିବାରୁ ଦୂରସ୍ଥାନକୁ ଯିବାକୁ ହେଲେ ସିଟ୍‌ ସୁନିଶ୍ଚିତ ହୋଇଥିବା ଦରକାର। ଆସନ୍ତାକାଲି ଠାରୁ ନବରାତ୍ରୀ ଆରମ୍ଭ ହେଉଛି। ଅଧିକାଂଶ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ଆସନ୍ତା ୨୮ ତାରିଖ ଠାରୁ ଅକ୍ଟୋବର ପ୍ରଥମ ସପ୍ତାହ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଛୁଟି ରହିବ। ଏହି ସମୟରେ ଲୋକେ ପରିବାର ସହିତ ବାହାରକୁ ବୁଲାବୁଲି କରିବାକୁ ଚାହିଁବେ। ତେବେ ଦଶହରା ଛୁଟି ଯୋଗୁଁ ଟ୍ରେନ୍‌ଗୁଡ଼ିକରେ ଯାତ୍ରୀଙ୍କ ଭିଡ଼ ରହିବ। ଅନେକ ଲୋକଙ୍କର ବୁକିଂ ଟିକେଟ୍‌ ୱେଟିଂ ରହିବ। କିଛି ଯାତ୍ରୀଙ୍କର ବୁକିଂ ଟିକେଟ୍‌ର ଅଧା ସୁନିଶ୍ଚିତ ହୋଇପାରେ। କାରଣ ସିଟ୍‌ ସୁନିଶ୍ଚିତ ‌ହୋଇ ନଥିଲେ ଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ କଷ୍ଟର ସାମ୍ନା କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ। 

Advertisment

ଯେତେବେଳେ ଆମେ ପରିବାର କିମ୍ବା ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କ ସହିତ କୌଣସି ସ୍ଥାନକୁ ଯାତ୍ରା ପାଇଁ ଯୋଜନା କରୁ, ସେହି ସମୟରେ ଆମେ ଏକାଥରେ ୪-୫ ଜଣଙ୍କ ପାଇଁ ଟିକେଟ ବୁକ୍ କରୁ। କିନ୍ତୁ ବେଳେ ବେଳେ ଅଧିକ ଭିଡ଼ ଯୋଗୁଁ ସମସ୍ତ ଟିକେଟ୍ ନିଶ୍ଚିତ ହୋଇପାରି ନଥାଏ। ଉଦାହାରଣ ସ୍ବରୂପ ଆପଣ ଗୋଟିଏ ସମୟରେ ୬ ଜଣଙ୍କ ପାଇଁ ଟ୍ରେନ୍‌ ଟିକେଟ୍ ବୁକ୍ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେବଳ ୩ ଜଣଙ୍କୁ ନିଶ୍ଚିତ କରାଯାଇଛି। ବାକି ୩ ଜଣଙ୍କୁ ଅପେକ୍ଷା ତାଲିକାରେ ଛାଡ଼ି ଦିଆଯାଇଛି। ଏହି ଭଳି ସମୟରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଥାଏ ଯେ, ଅପେକ୍ଷା ତାଲିକାରେ ଥିବା ଯାତ୍ରୀମାନେ ଟ୍ରେନରେ ଯାତ୍ରା କରିପାରିବେ କି ନାହିଁ? ଟିଟିଇ କ'ଣ ସେମାନଙ୍କୁ ଟ୍ରେନ୍‌ରୁ ବାହାର କରିଦେବେ କି? ନା ସେମାନେ ଜରିମାନା ଦେଇ ଯାତ୍ରା କରିପାରିବେ?

ରେଳବାଇର ଏହି ନିୟମ ବିଷୟରେ ଟ୍ରେନ୍‌ ଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଜାଣିବାର ଦରକାର ଅଛି। ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଯଦି ଗୋଟିଏ ବୁକିଂରେ ୬ଜଣଙ୍କ ପାଇଁ ଅନ୍‌ଲାଇନ୍ ଟିକେଟ୍ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ସେଥି ମଧ୍ୟରୁ କେବଳ ୩ ଜଣଙ୍କୁ ନିଶ୍ଚିତ କରାଯାଏ ତେବେ କିପରି ଯାତ୍ରା କରିବେ। ଯେତେବେଳେ ଆପଣ ଗୋଟିଏ ବୁକିଂରେ ଏକାଧିକ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଟିକେଟ୍ ବୁକ୍ କରନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ଏକ ପିଏନ୍‌ଆର (ଯାତ୍ରୀ ନାମ ରେକର୍ଡ) ନମ୍ବର ଜେନେରେଟ୍ ହୁଏ। ଏହି ନମ୍ବର ଟିକେଟର ସମସ୍ତ ବିବରଣୀ ରେକର୍ଡ କରେ, ଯେପରିକି କିଏ ଯାତ୍ରା କରୁଛନ୍ତି, ଟ୍ରେନ୍, ସିଟ୍ ନମ୍ବର, ଷ୍ଟେସନ୍ ଇତ୍ୟାଦି। ଗୋଟିଏ ପିଏନ୍‌ଆରରେ ସର୍ବାଧିକ ଛଅ ଜଣ ଯାତ୍ରୀ ବୁକ୍ କରିପାରିବେ। ଏହି ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କିଛି ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ନିଶ୍ଚିତ ଟିକେଟ୍ ରହିପାରିବ। ଯେତେବେଳେ ଅନ୍ୟମାନେ ଅପେକ୍ଷା ତାଲିକାରେ ରହିପାରିବେ। ଯଦି କିଛି ଟିକେଟ୍ ନିଶ୍ଚିତ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ଅନ୍ୟ କିଛି ଗୋଟିଏ ପିଏନ୍‌ଆରରେ ଅପେକ୍ଷା ତାଲିକାରେ ଥାଏ, ସମସ୍ତ ଯାତ୍ରୀ ଟ୍ରେନ୍ ଚଢ଼ିପାରୁଥିଲେ। ଯଦିଓ ଅପେକ୍ଷା ତାଲିକାରେ ଥିବା ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ସିଟ୍ ମିଳୁନଥିଲା ସେମାନେ ଟ୍ରେନ୍‌ରେ ଯାତ୍ରା କରିପାରୁଥିଲେ। ଟିଟିଇ ସେମାନଙ୍କୁ ଓହ୍ଲାଉ ନଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଏବେ ସମୟ ବଦଳିଛି। 

ରେଳବାଇର ନିୟମ ଅନୁସାରେ କେବଳ ନିଶ୍ଚିତ ଟିକେଟ୍ ଥିବା ଯାତ୍ରୀମାନେ ଟ୍ରେନ୍‌ରେ ଯାତ୍ରା କରିପାରିବେ। ଅପେକ୍ଷା ତାଲିକାରେ ଥିବା ଯାତ୍ରୀମାନେ ଆଉ ସ୍ଲିପର୍ କିମ୍ବା ଏସି କୋଚ୍‌ରେ ଯାତ୍ରା କରିପାରିବେ ନାହିଁ। ଯଦି ଚାର୍ଟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବା ପରେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କୁ ଟିକେଟ୍ ଅପେକ୍ଷା ତାଲିକାରେ ରହିଥାଏ, ତେବେ ସେହି କୋଚ୍‌ରେ ଚଢ଼ିପାରିବେ ନାହିଁ। ଯଦି ନିୟମ ନମାନି ଟ୍ରେନରେ ଚଢ଼ନ୍ତି, ତାହେଲେ ଟିଟିଇ ଟ୍ରେନ୍‌ରୁ ବାହାର କରିଦେଇପାରିବେ ଏବଂ ଜରିମାନା ଲଗାଇପାରିବେ। ଅଥବା ଜେଲ୍ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ।

ଚାର୍ଟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବା ପରେ ମଧ୍ୟ ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଟିକେଟ୍ ଅପେକ୍ଷା ତାଲିକାରେ ରହିଥାଏ ସେମାନେ ସ୍ଲିପର୍ କିମ୍ବା ଏସି କୋଚ୍‌ରେ ଯାତ୍ରା କରିପାରିବେ ନାହିଁ। ଯଦି ଏକ ଅପେକ୍ଷା ତାଲିକାରେ ଥିବା ଟିକେଟ୍ ଆରଏସି (ବାତିଲ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂରକ୍ଷଣ)ରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୁଏ, ତେବେ ଟ୍ରେନ୍‌ରେ ଚଢ଼ିପାରିବେ। କିନ୍ତୁ ସିଟ୍ ସେୟାର କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଅର୍ଥାତ୍ ଦୁଇ ଜଣ ବ୍ୟକ୍ତି ଗୋଟିଏ ବର୍ଥକୁ ଯାତ୍ରା କରିବେ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଯଦି ଆପଣଙ୍କର ଟିକେଟ୍ ଅପେକ୍ଷା ତାଲିକାରେ ରହିଛି ଏବଂ ନିଶ୍ଚିତ ହୋଇନାହିଁ, ଷ୍ଟେସନରୁ ଏକ ସାଧାରଣ ଟିକେଟ୍ କିଣିବା ଉଚିତ। 

ଯଦି ଆପଣ ଅନ୍‌ଲାଇନରେ ଟିକେଟ୍ ବୁକ୍ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଏହା ନିଶ୍ଚିତ ହୋଇନାହିଁ ଆଇଆରସିଟିସି ଟିକେଟ୍ ସ୍ୱୟଂଚାଳିତ ଭାବରେ ବାତିଲ୍ କରି ଆପଣଙ୍କର ଟଙ୍କା ଫେରସ୍ତ କରିବ। ତେଣୁ ଆପଣଙ୍କୁ ଟିକେଟ୍ ବାତିଲ୍ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ। ଯଦି ଟ୍ରେନରେ କାହାର ଯାତ୍ରା ବାତିଲ୍ ହୁଏ ଏବଂ ସିଟ୍ ଖାଲି ଥାଏ ତେବେ ଟିଟିଇ ଅପେକ୍ଷା ତାଲିକାରେ ଥିବା ଜଣଙ୍କୁ ସିଟ୍ ଦେଇପାରିବେ।

ଯାତ୍ରା ପୂର୍ବରୁ ଲୋକେ ଅଗ୍ରୀମ ଟ୍ରେନ୍‌ ଟିକେଟ୍‌ ବୁକ କରିଥାନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ଅପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ପରିସ୍ଥିତି ଅନେକଙ୍କୁ ଯାତ୍ରା କରିବାରୁ ବାଧା ଦିଏ। ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଥାଏ ଯେ,  କ'ଣ ଟିକେଟ୍ ଅନ୍ୟ କାହାକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଯାଇପାରିବ? ରେଳବାଇ ଏହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରିଛି। ଏହା ଅଧୀନରେ ଏକ ନିଶ୍ଚିତ ଟିକେଟ୍‌ରେ ଯାତ୍ରୀଙ୍କ ନାମ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇପାରିବ। ଏହି ସୁବିଧା କିଛି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସର୍ତ୍ତ ଏବଂ ନିକଟ ସମ୍ପର୍କୀୟଙ୍କ ପାଇଁ ସୀମିତ। ସମୟସୀମା ମଧ୍ୟରେ କାଉଣ୍ଟରରେ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମାପ୍ତ କରିବା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ନଚେତ୍ ଅନ୍ୟ କେହି ଟିକେଟ୍‌ର ଲାଭ ଉଠାଇପାରିବେ ନାହିଁ।

ରେଳବାଇ କେବଳ ନିଶ୍ଚିତ ଟିକେଟ୍‌ରେ ଏହି ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରିଥାରେ। ଅପେକ୍ଷା ତାଲିକା କିମ୍ବା ଆରଏସି ଟିକେଟ୍‌ରେ ନାମ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅନୁମତି ନାହିଁ। ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା ହେଉଛି ନାମ କେବଳ ନିକଟ ସମ୍ପର୍କୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଯାଇପାରିବ। ଏଥିରେ ପିତାମାତା, ପତିପତ୍ନୀ, ଭାଇଭଉଣୀ କିମ୍ବା ପୁଅ ଏବଂ ଝିଅ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଏହା ସହିତ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀମାନେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ବିଭାଗରୁ ଲିଖିତ ଅନୁରୋଧ ପରେ ସେମାନଙ୍କର ନାମ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରିବେ। ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଟ୍ରେନ୍ ଛାଡ଼ିବାର ଅତି କମରେ ୨୪ ଘଣ୍ଟା ପୂର୍ବରୁ ଟିକେଟ୍ ଦାଖଲ କରିବାକୁ ପଡିବ। ଟିକେଟରେ ନାମ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ କେବଳ ଥରେ ଅନୁମତି ଦିଆଯାଇପାରିବ। ଏହି ସୁବିଧା ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଆଶ୍ୱସ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରେ ଯେତେବେଳେ ଏକ ଯାତ୍ରାକୁ ଅପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଭାବରେ ବାତିଲ କରିବାକୁ ପଡ଼େ ଏବଂ ପରିବାରର ଅନ୍ୟ କୌଣସି ସଦସ୍ୟ ଜାରି ରଖିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି।

କିପରି ଆବେଦନ କରିବେ?
ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅନଲାଇନ୍ ନୁହେଁ। ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ରେଳ ସଂରକ୍ଷଣ କାଉଣ୍ଟରକୁ ଯିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଟିକେଟ୍ ଅନଲାଇନରେ ବୁକ୍ ହୋଇଥିଲା କି ଅଫଲାଇନରେ ସେହି ଆଧାରରେ କାମ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଆବେଦନର ଏକ ପ୍ରିଣ୍ଟଆଉଟ୍ ସାଙ୍ଗରେ ନେବାକୁ ପଡିବ। କାଉଣ୍ଟରରେ ଏକ ନାମ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଫର୍ମ ପୂରଣ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ, ଯେଉଁଥିରେ ନୂତନ ଯାତ୍ରୀଙ୍କ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ। ଏହା ସହିତ ଆଧାରକାର୍ଡ, ପ୍ୟାନ୍ କାର୍ଡ କିମ୍ବା ଭୋଟର ପରିଚୟ ପତ୍ର ସମେତ ପୁରୁଣା ଏବଂ ନୂତନ ଯାତ୍ରୀଙ୍କ ପାଇଁ ପରିଚୟ ପ୍ରମାଣ ପତ୍ର ଦାଖଲ କରିବାକୁ ପଡିବ। ସମସ୍ତ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟ ପାଇବା ପରେ ରେଳ କର୍ମଚାରୀ ଟିକେଟରେ ନୂତନ ନାମ ଅପଡେଟ୍ କରନ୍ତି ଏବଂ ଏକ ରସିଦ୍ କିମ୍ବା ନୂତନ ଟିକେଟ୍ ଜାରି କରନ୍ତି। ଏଥି ପାଇଁ କୌଣସି ବାତିଲ୍ ଶୁଳ୍କ ଦେବାକୁ ପଡିବ ନାହିଁ।

 Indian Railways