ସୀମା ବିବାଦର ସମାଧାନ: ଚୀନ୍-ନେପାଳ ବୈଠକ ୧୮ ବର୍ଷ ପରେ ଆରମ୍ଭ

କାଠମାଣ୍ଡୁ: ନେପାଳ ଏବଂ ଚୀନ୍ ସେମାନଙ୍କର ପୁରୁଣା ବିବାଦର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଆଉ ଏକ ବୈଠକ କରିବାକୁ ଯାଉଛନ୍ତି। ନେପାଳ ଏବଂ ଚୀନ୍‌ର ଅଧିକାରୀମାନେ ୧୮ ବର୍ଷ ପରେ ସୀମା ବିବାଦ ଉପରେ ଆଲୋଚନା ପାଇଁ ବୈଠକ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି। ନେପାଳ ଏବଂ ଚୀନ୍‌ର ଅଧିକାରୀମାନେ ୧୮ ବର୍ଷ ପରେ ଜୁନ୍ ୧୯ ଏବଂ ୨୦ ରେ ବେଜିଂରେ ଭେଟିଥିଲେ।

ତେବେ କାଠମାଣ୍ଡୁରେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଠକ କରାଯିବ। ତେବେ ବେଜିଂ ବୈଠକରେ କୌଣସି ଠୋସ୍ ଅଗ୍ରଗତି ହୋଇପାରି ନ ଥିଲା। ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ନେପାଳ ଏବଂ ଚୀନ୍‌ର ବରିଷ୍ଠ ସର୍ଭେ ଅଧିକାରୀମାନେ କାଠମାଣ୍ଡୁରେ ଆଉ ଏକ ରାଉଣ୍ଡ ସୀମା ଆଲୋଚନା ଆୟୋଜନ କରିବାକୁ ସହମତ ହୋଇଛନ୍ତି। ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, କୂଟନୈତିକ ଚ୍ୟାନେଲ ମାଧ୍ୟମରେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଠକର ତାରିଖ ସ୍ଥିର କରାଯିବ।

କାଠମାଣ୍ଡୁ ପୋଷ୍ଟ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ୨୦୦୬ମସିହାରୁ ଅଟକି ରହିଥିବା ମିଳିତ ସୀମା ଯାଞ୍ଚ ଆରମ୍ଭ କରିବା ପାଇଁ ବେଜିଂରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ବୈଠକରେ ନେପାଳୀ ଦଳ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଚୀନ୍ ପକ୍ଷ ଏଥିରେ ସହମତ ହୋଇ ନ ଥିଲା। କାଠମାଣ୍ଡୁରେ ହେବାକୁ ଥିବା ବୈଠକରେ ଏହା ଉପରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇପାରେ।

ଦୁଇ ଦେଶର ମିଳିତ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ବୈଠକ ପୂର୍ବରୁ ୧୮ ବର୍ଷ କଳେ ୨୦୦୬ ମସିହାରେ କାଠମାଣ୍ଡୁରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। ବ‌ୈଠକରେ ନେପାଳ-ଚୀନ୍ ସୀମାରେ ବିବାଦର ସମାଧାନ ଏବଂ ଉଭୟ ପକ୍ଷ ଦସ୍ତଖତ କରିଥିବା ଚତୁର୍ଥ ପ୍ରୋଟୋକଲର ଚୂଡ଼ାନ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା। ତୃତୀୟ ନେପାଳ- ଚୀନ୍ ସୀମା ପ୍ରୋଟୋକଲ୍ ୧୯୮୮ ରେ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା।

ଚୀନ୍ ଏବଂ ନେପାଳ ମଧ୍ୟରେ ସୀମା ବିବାଦର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଏଭରେଷ୍ଟ ପର୍ବତର ଉଚ୍ଚତା ଉପରେ ଥିଲା, ଯାହା ୨୦୨୦ ରେ ସମାଧାନ ହୋଇଥିଲା ଯେତେବେଳେ ଉଭୟ ପକ୍ଷ ମିଳିତ ଭାବରେ ଏହାକୁ ୮,୮୪୮.୮୬ ମିଟର ଉଚ୍ଚତା ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଏହା ସତ୍ତ୍ବେ, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅନେକ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ହୋଇନାହିଁ। ଚୀନ୍ ମିଳିତ ସୀମା ଯାଞ୍ଚ ଏବଂ ସୀମା ପ୍ରୋଟୋକଲ୍ ଦସ୍ତଖତକୁ ସୀମା ପରିଚାଳନା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଦସ୍ତଖତ ସହିତ ଯୋଡିବାକୁ ଚାହୁଁଛି, ଯେଉଁଥିରେ ନେପାଳୀ ଦଳ ପଦଘୁଞ୍ଚା ଦେଉଛନ୍ତି। ମିଳିତ ଯାଞ୍ଚଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ନେପାଳୀ ଦଳ ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି।

କାଠମାଣ୍ଡୁ ବୈଠକରେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗଗୁଡିକ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ ଆଲୋଚନା ହେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି। ସୀମା ପ୍ରୋଟୋକଲ ଅନୁଯାୟୀ ନେପାଳ ଏବଂ ଚୀନ୍ ପ୍ରତି ଦଶ ବର୍ଷରେ ମିଳିତ ସୀମା ଯାଞ୍ଚ କରିବା ସହ ସ୍ଥିର ପ୍ରୋଟୋକଲରେ ଦସ୍ତଖତ କରିବା ଉଚିତ୍ କିନ୍ତୁ ଏହା ହୋଇ ନାହିଁ।

ନେପାଳ-ଚୀନ୍ ସୀମା ୧,୪୩୯ କିଲୋମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିଛି। ନେପାଳ ସରକାର ଦାବି କରିଛନ୍ତି ଏହାର ଚୀନ୍ ସୀମା ମୁଖ୍ୟତଃ ବିବାଦମୁକ୍ତ କିନ୍ତୁ ଅନେକ ସୀମା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଛି। ଏନକାଉଣ୍ଟର, ଫେନସିଂ ଏବଂ ଫେନସିଂ, ବେଆଇନ ନିର୍ମାଣ, ସୀମାସ୍ତମ୍ଭ ହଜିଯିବା ଏବଂ ଚୀନ୍ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ସୀମାରେ ଉଚ୍ଚସ୍ତରୀୟ ଡିଜିଟାଲ ସିସିଟିଭି ବ୍ୟବହାର ଭଳି ସମସ୍ୟା ରହିଛି। ସୀମାରେ ନିୟୋଜିତ ନେପାଳୀ ସୁରକ୍ଷା ଏଜେନ୍ସିମାନେ ଏସବୁ ବିଷୟରେ ଗୃହ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟକୁ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି।

ଏନେଇ ଚୀନ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସି ଜିନପିଙ୍ଗ୍ ଏବଂ ନେପାଳ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପୁଷ୍ପ କମଲ ଦହଲ ପ୍ରଚଣ୍ଡଙ୍କ ସରକାର ପାରସ୍ପରିକ ସହମତି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି।