ବିବାହ ବିଚ୍ଛେଦ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ବଡ଼ ରାୟ : ଛାଡ଼ପତ୍ର ପାଇଁ ସହମତ ଦମ୍ପତିଙ୍କୁ ୬ ମାସ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରତୀକ୍ଷା ଛାଡ଼

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୧୪୨ ଅନୁଯାୟୀ ନିଜର କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ କରି ଦେଶର ଶୀର୍ଷ ଅଦାଲତ ଆଜି (ସୋମବାର) ‘ବିବାହ ଭାଙ୍ଗିବା କାରଣ’ରୁ ବିବାହ ଭଙ୍ଗ କରାଯାଇପାରିବ ବୋଲି ଏକ ବଡ଼ ରାୟ ଦେଇଛନ୍ତି। ଏହି ରାୟରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ପାରସ୍ପରିକ ସହମତି ଭିତ୍ତିରେ ଛାଡ଼ପତ୍ର ପାଇଁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ୬ ମାସର ଅପେକ୍ଷା ଅବଧିକୁ ଏହି ରାୟର ସର୍ତ୍ତାବଳୀ ଅଧୀନରେ ହଟାଇ ଦିଆଯାଇପାରିବ।

ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତି ଜଷ୍ଟିସ ସଞ୍ଜୟ କିଶନ କୌଲ, ଜଷ୍ଟିସ ସଞ୍ଜୀବ ଖାନ୍ନା, ଜଷ୍ଟିସ ଏଏସ୍‌ ଓକା, ଜଷ୍ଟିସ ବିକ୍ରମ ନାଥ ଏବଂ ଜଷ୍ଟିସ ଜେକେ ମାହେଶ୍ୱରୀଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଖଣ୍ଡପୀଠ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଆମେ ଏପରି କାରଣ ମଧ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଛୁ ଯାହା ବିବାହ କେବେ ଭାଙ୍ଗିବ ତାହା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିପାରିବ। ବିଶେଷ କରି ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ, ଭରଣପୋଷଣ ଏବଂ ପିଲାଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ନେଇ କିପରି ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିବ ସେ ନେଇ ଖଣ୍ଡପୀଠ ତାଙ୍କ ରାୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି।

ସାମ୍ବିଧାନିକ ଖଣ୍ଡପୀଠକୁ ପଠାଯାଇଥିବା ମୂଳ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଥିଲା ହିନ୍ଦୁ ବିବାହ ଆଇନର ଧାରା ୧୩(ଖ) ଅନୁଯାୟୀ ପାରସ୍ପରିକ ସହମତିରେ ଛାଡ଼ପତ୍ର ପାଇଁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଅପେକ୍ଷା ଅବଧିକୁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ନିଜର  କ୍ଷମତା ବ୍ୟବହାର କରି ଛାଡ଼ କରିପାରିବେ କି? ଧାରା ୧୪୨ ଅନୁଯାୟୀ, ବିଚ୍ଛେଦ ଆଦେଶ ପାଇବା ପାଇଁ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ନ୍ୟାୟିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପାଇଁ ପାରିବାରିକ ଅଦାଲତକୁ ନ ପଠାଇ ସମ୍ମତିପ୍ରାପ୍ତ ଦମ୍ପତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭାଙ୍ଗିଯାଇଥିବା ବିବାହକୁ ଭାଙ୍ଗିବା ପାଇଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟଙ୍କ ବିପୁଳ କ୍ଷମତା ରହିଛି। ତେବେ ଶୁଣାଣି ସମୟରେ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଖଣ୍ଡପୀଠ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ବିଚାର କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ ଯେ ‘ଅପୂରଣୀୟ’ ଭଙ୍ଗ କାରଣରୁ ବିବାହ ଭଙ୍ଗ କରାଯାଇପାରିବ କି ନାହିଁ।

‘ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଧାରା ୧୪୨କୁ ବିଚାର କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ। ଏହା ସମ୍ବିଧାନର ଏକ ଅଣ-ନିନ୍ଦନୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଉଲ୍ଲଂଘନ କରିବ। ତେଣୁ, କ୍ଷମତା ଅଧୀନରେ ଅଦାଲତଙ୍କୁ ନ୍ୟାୟ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବାର ଅଧିକାର ରହିଛି ବୋଲି ଖଣ୍ଡପୀଠ କହିଛନ୍ତି।’ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୧୪୨ରେ ବିଚାରାଧୀନ ଥିବା କୌଣସି ମାମଲାରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନ୍ୟାୟ ଦେବା ପାଇଁ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଙ୍କ ଆଦେଶ ଓ ଆଦେଶକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ସମ୍ପର୍କରେ ଏଥିରେ କୁହାଯାଇଛି।

୭ ବର୍ଷ ତଳେ ଜଷ୍ଟିସ୍‌ ଶିବକୀର୍ତ୍ତି ସିଂହ ଓ ଜଷ୍ଟିସ୍‌ ଆର୍‌ ଭାନୁମତି (ଉଭୟ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ)ଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ଖଣ୍ଡପୀଠ ଏହି ମାମଲାକୁ ୫ ଜଣିଆ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଖଣ୍ଡପୀଠକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଥିଲେ। ଯୁକ୍ତି ଶୁଣିବା ପରେ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଖଣ୍ଡପୀଠ ୨୦୨୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୯ରେ ଏହି ମାମଲାର ଶୁଣାଣି କରି ରାୟ ସଂରକ୍ଷିତ ରଖିଥିଲେ।